Mwnt Dolbenmaen
 Gwelir y mwnt y tu ôl i'r cwt gwyrdd. | |
| Math | castell mwnt a beili  |
|---|---|
| Cysylltir gyda | Cylchdaith llys Tywysogion Gwynedd |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.96415°N 4.22498°W |
| Cod OS | SH5066043071 |
 | |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | CN063 |
Castell mwnt yw Mwnt Dolbenmaen, a leolir ar gwr pentref Dolbenmaen, Gwynedd, ger y rhyd ar Afon Dwyfor.
Codwyd y castell yn yr Oesoedd Canol. Ychydig a wyddys am ei hanes. Mae'n bosibl iddo gael ei godi yn wreiddiol gan y Normaniaid, yn y cyfnod byr pan feddianwyd rhannau o Wynedd gan yr iarll Hugh d'Avranches ('Huw Flaidd') o Gaer ar ddiwedd yr 11g a dechrau'r ganrif ganlynol. Posiblrwydd arall yw iddo gael ei godi gan dywysogion Gwynedd.
Erbyn y 12g roedd Dolbenmaen yn ganolfan maerdref cwmwd Eifionydd ac yn un o lysoedd brenhinol tywysogion Gwynedd. Yn 1230 symudodd Llywelyn Fawr y llys lleol oddi yno i gastell Cricieth. Dim ond y mwnt sydd i'w weld ar y safle heddiw, ger eglwys Dolbenmaen.[1]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Frances Lynch, A Guide to Ancient and Historical Wales: Gwynedd (HMSO, Llundain, 1995).