Neidio i'r cynnwys

Michael Manley

Oddi ar Wicipedia
Michael Manley
Michael Manley
Ganwyd10 Rhagfyr 1924 Edit this on Wikidata
Kingston, Saint Andrew Edit this on Wikidata
Bu farw6 Mawrth 1997 Edit this on Wikidata
o canser y brostad Edit this on Wikidata
Kingston Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Jamaica Jamaica
Alma mater
Galwedigaethgwleidydd Edit this on Wikidata
SwyddArweinydd yr Wrthblaid, Prif Weinidog Jamaica, Minister of Foreign Affairs and Foreign Trade, aelod o Gyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata
Plaid WleidyddolPeople's National Party Edit this on Wikidata
TadNorman Manley Edit this on Wikidata
MamEdna Manley Edit this on Wikidata
PriodBeverley Anderson Manley Edit this on Wikidata
PlantRachel Manley Edit this on Wikidata
Gwobr/auOrder of the Nation, Urdd Teilyngdod, Gwobr Cymdeithion O. R. Tambo, Urdd José Martí, Urdd dros ryddid, Urdd Eryr Mecsico Edit this on Wikidata

Gwleidydd o Jamaica oedd Michael Norman Manley (10 Rhagfyr 19246 Mawrth 1997) a wasanaethodd yn Brif Weinidog Jamaica o 1972 i 1980 ac o 1989 i 1992. Gwasanaethodd yn Seneddwr o 1962 i 1967, yn Aelod Seneddol dros Ganol Kingston o 1967 hyd at 1992, ac yn Arweinydd yr Wrthblaid o 1969 i 1972 ac o 1980 i 1989.

Ganed ef yn St. Andrew, Gwladfa Jamaica, yn fab i'r gerflunwraig Edna Swithenbank Manley a'r gwleidydd Norman Manley, a sefydlodd Blaid Genedlaethol y Bobl (PNP) ym 1938 a gwasanaethodd yn Brif Weinidog y wladfa o 1955 i 1962. Disgynnai o linach gymysg ar y ddwy ochr, o dras Affricanaidd, Seisnig, a Gwyddelig. Gwasanaethodd Michael Manley yn Awyrlu Brenhinol Canada yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Wedi'r rhyfel, aeth i Loegr i astudio yn Ysgol Economeg Llundain (LSE) dan arweiniad yr Athro Harold Laski, a dylanwadwyd arno'n gryf gan sosialaeth Ffabiaidd. Gweithiodd yn newyddiadurwr ar liwt ei hun yn Llundain cyn dychwelyd i Jamaica ym 1951 ac ymuno â'r papur newydd wythnosol adain-chwith Public Opinion. Bu'n weithgar yn y mudiad llafur, gan gynnwys swydd Arolygydd Siwgr i Undeb Cenedlaethol y Gweithwyr o 1953 i 1954, a daeth i'r amlwg fel cyflafareddwr. Gwasanaethodd yn Arolygydd yr Ynys ac is-lywydd cyntaf Undeb Cenedlaethol y Gweithwyr o 1955 i 1972.[1]

Penodwyd Manley i Senedd Jamaica ym 1962 a fe'i etholwyd i Dŷ'r Cynrychiolwyr ym 1967. Olynodd ei dad yn arweinydd y PNP ym 1969. Yn sgil buddugoliaeth y PNP yn yr etholiad cyffredinol ym 1972, penodwyd Manley i olynu Hugh Shearer yn Brif Weinidog Jamaica. Aeth ei lywodraeth ati i gyflwyno polisïau i ailddosrannu cyfoeth. Manley oedd un o sefydlwyr Cymuned a Marchnad Gyffredin y Caribî (Caricom) ym 1973, a daeth Manley i sylw rhyngwladol am bleidio achosion y Trydydd Byd. Magodd gysylltiadau clos â Chiwba, y bloc Dwyreiniol, a gwledydd sosialaidd a chomiwnyddol Asia, ac o ganlyniad cafodd cymorth ariannol oddi ar Unol Daleithiau America i Jamaica ei gwtogi. Arweinydd poblogaidd oedd Manley, a enillai'r llysenw "Joshua" ar ôl y proffwyd yn y Beibl.[2] Enillodd y PNP fwy o bleidleisiau a seddi yn etholiad cyffredinol 1976. Fodd bynnag, gwaethygodd yr economi yn ystod ei ail dymor, yn ogystal â therfysgoedd a thrais rhwng yr adain chwith a'r adain dde. Collodd yr etholiad ym 1980 i Blaid Lafur Jamaica, ac ildiodd yr awenau i'r prif weinidog newydd, Edward Seaga.

Treuliodd Manley y 1980au yn Arweinydd yr Wrthblaid, a dechreuodd mabwysiadu safbwyntiau mwy cymedrol, gan gynnwys gwella cysylltiadau gyda'r Unol Daleithiau. Cafodd etholiad cyffredinol 1983 ei foicotio gan y PNP, gan sicrhau tymor arall i Seaga, ond ym 1989 bu'r PNP yn fuddugol a dychwelodd Manley i'r brifweinidogaeth unwaith eto. Cyflwynodd bolisïau i ryddhau'r farchnad, gan gynnwys preifateiddio nifer o gwmnïau'r wladwriaeth, er iddo barhau i alw ei hun yn sosialydd.[2]

Ymddeolodd Manley ym 1992 oherwydd afiechyd, a dioddefai o ganser y prostad yn ei flynyddoedd olaf. Priododd bum gwaith a chafodd bum plentyn: gyda Jacqueline Ramellard o 1946 i 1951 (cawsant un ferch), gyda Thelma Verity o 1955 i 1960 (un mab), gyda Barbara Lewars o 1968 hyd at ei marwolaeth ym 1968 (un ferch), gyda Beverley Anderson o 1972 i 1990 (un mab ac un ferch), a chyda Glynne Ewart o 1992 hyd at ei farwolaeth (dim plant).[1] Bu farw Michael Manley yn Kingston yn 72 oed, pum mlynedd wedi iddo ymddeol.

Llyfryddiaeth

[golygu | golygu cod]
  • The Politics of Change (1974)
  • Jamaica: Struggle in the Periphery (1982)
  • A History of West Indies Cricket (1988)
  • The Poverty of Nations (1991)

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. 1.0 1.1 (Saesneg) Anthony Payne, "Obituary: Michael Manley", The Independent (8 Mawrth 1997). Archifwyd o'r dudalen we wreiddiol drwy gyfrwng archive.today ar 19 Mai 2024.
  2. 2.0 2.1 (Saesneg) Michael Manley. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 19 Mai 2024.