Hugh Price

Hugh Price
Ganwyd	1495  Aberhonddu
Bu farw	Awst 1574
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Rhydychen
Galwedigaeth	cyfreithiwr

Cyfreithiwr a chlerigwr o Gymru o Aberhonddu oedd Hugh Price (tua 1495–1574). Roedd yn un o brif sefydlwyr Coleg yr Iesu, Rhydychen, y coleg cyntaf i'w sefydlu yn Rhydychen ar ôl y Diwygiad Protestannaidd. Cofnodir ei enw ar adegau fel 'Hugh Aprice'. Yn 1571 perswadiodd y frenhines Elisabeth I i roi siarter brenhinol i'r sefydliad a daeth hwnnw i rym ar 27 Mehefin 1571. Noda'r siarter hon mai'r frenhines yw sefydlydd y coleg, a chyfeirir at Hugh Price fel 'y noddwr cyntaf'.

Cyfrannodd yn ariannol at godi'r coleg hwnnw; ar ei farwolaeth gadawodd hefyd 100 Marc a £60 y flwyddyn (a'i lyfrgell), ar yr amod y cydnabyddir ef (yn hytrach na'r frenhines) yn 'Sefydlydd y Coleg'. Amod arall oedd ei hawl i benodi Prifathrawon, Cymrodorion a myfyrwyr i'r coleg. Pan y bu farw, rhan o'r coleg oedd wedi'i godi; cychwynwyd ar y gwaith o adeiladu'r 'cwod' yn 1571.

Y blynyddoedd cynnar

Ganwyd Hugh Price yn Aberhonddu, yn fab i gigydd lleol, Rhys ap Rhys. Nid oes sicrwydd ym mhle y cafodd ei addysg cynnar: naill ai yn Aberhonddu ei hun neu yn Osney Abbey ger Rhydychen. Aeth yn ei flaen i Brifysgol Rhydychen ble y derbyniodd radd Bachellor mewn Cyfraith Sifil (BCL) ac yna Bachellor yng Nghyfraith yr Egwlys (neu 'Gyfraith Ganon'). Yn 1526 gorffennodd ddoethuriaeth mewn Cyfraith Ganon.

Gwaith

Gwyddom iddo fod yn un o farnwyr a ddyfarnodd James Bainham i farwolaeth am heresi yn 1532. Yn 1541 fe'i penodwyd yn Drysorydd dwy gadeirlan: Tyddewi a Rochdale ac erbyn 1572 gwyddom iddo ddychwelyd i Aberhonddu i fyw. Parhaodd yn y swydd yn brebendari eglwys Rochdale am weddill ei oes.

Dolenni allanol

• Y Bywgraffiadur Cymreig Ar-lein
• Gwefan Saesneg jesus.ox.ac.uk Archifwyd 2015-04-21 yn y Peiriant Wayback