Ffuglen ddamcaniaethol
(Ailgyfeiriad o Ffuglen Ddamcaniaethol)
Term cyffredinol yw Ffuglen Ddamcaniaethol (Saesneg: Speculative Fiction) sy'n cwmpasu nifer o genres ffuglenol gwahanol. Yr hyn sy'n eu cysylltu yw'r defnydd o elfennau sy'n mynd yn groes i realiti, neu ein dealltwriaeth ohono.
Er y gall enghreifftiau penodol o'r genres gwahanol o fewn ffuglen ddamcaniaethol fod yn fwy gwahanol i'w gilydd nag ydynt yn debyg, mae cysyniad Ffuglen Ddamcaniaethol yn gydnabyddiaeth o'r ffaith bod y grenres hyn yn aml yn gorgyffwrdd. Gan y gall fod yn anodd penodi penodi un genre i rai gweithiau, a bod eraill yn perthyn i sawl genre ar yr un pryd, mae'r term yn cynnig ffordd o gyfeirio at y gweithiau hyn gyda'i gilydd.
Genres o fewn Ffuglen Ddamcaniaethol
[golygu | golygu cod]| Enw | Disgrifiad | Enghreifftiau |
|---|---|---|
| Ffantasi | Cynnwys elfennau o ddewiniaeth neu greuaduriaid ffuantus, yn aml ag iddynt ysbrydolaeth mytholegol megis dreigiau neu dylwyth teg. Yn aml yn digwydd mewn byd hollol dychmygus. | Seren Wen ar Gefndir Gwyn, The Lord of the Rings, Harry Potter, Lliwiau'r Eira, A Song of Ice and Fire |
| Ffuglen wyddonol | Ffuglen sy'n cynnwys technoleg nad yw'n bodoli ar adeg creu'r stori, ond y gellid tybio bod modd iddo fodoli yn y dyfodol. Mae'r straeon hyn yn aml wedi'u gosod yn y dyfodol ac yn cynnwys elfennau fel teithio i'r gofod ac estroniaid. | Wythnos Yng Nghymru Fydd, Blade Runner, Jurassic Park, Y Blaned Dirion, Star Trek, Star Wars |
| Arswyd | Ffuglen sy'n canolbwyntio ar elfennau ffantasïol â'r bwriad o godi ofn/anesmwythdod, e.e. anghenfilod neu ysbryd. Ni fyddai ffuglen arswyd heb elfenau dychmygol yn cael ei ystyried yn ffuglen ddamcaniaethol (er enghraifft, pe ddefnydir llofrudd dynol i godi ofn). | A Nightmare on Elm Street, The Exorcist, Books of Blood, Mythos Cthulhu, Y Clychau |
| Iwtopaidd | Ffuglen sy'n digwydd mewn cymdeithas ddamcaniaethol sy'n ddymunol i'w trigolion; gweledigaeth o'r dyfodol sy'n bositif ar y cyfan. | Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002, (Rhannau o) Wythnos Yng Nghymru Fydd, Ecotopia |
| Dystopaidd | Ffuglen sy'n digwydd mewn cymdeithas sy'n annyumunol iawn, yn aml oherwydd llywodraeth sy'n gorthrymu'r boblogaeth neu oherwydd dirywiad cymdeithasol a/neu amgylcheddol. | Y Dydd Olaf, 1984, Brave New World, Annwyl Smotyn Bach, Y Peiriant Amser, Gwynfyd |
| Hanes Amgen | Straeon sy'n dychmygu'r presenol neu'r gorffennol pe bai digwyddiad neu ddiwygiadau mewn hanes wedi mynd yn wahanol (e.e. pe bai'r Almaen wedi ennill y rhyfel). | The Man In The High Castle, Fatherland, Ein Llyw Cyntaf |
| Apocalyptaidd | Pan fo'r stori yn digwydd yn ystod, ac/neu yn y cyfnod yn arwain at, ddigwyddiad (er enghraifft rhyfel niwclear neu glefyd pandemig) sy'n cael effaith pell-gyrhaeddiol a thrychinebus ar gymdeithas a'r byd. | The Day After Tomorrow, 2012, On The Beach, Threads, Llyfr Glas Nebo |
| Ôl-Apocalyptaidd | Dilyn trywydd unigolion sydd wedi goroesi trychineb enfawr ago iddo effeithiau sylweddol ar gymdeithas, fel arfer dros y byd i gyd. Y gwahaniaeth cyffredinol gyda'r uchod yw bod y trychineb yn gefndir i'r stori mewn ffuglen Ôl-Apocalyptaidd (gall fod wedi digwydd cyn dechrau'r stori). | Y Dŵr, Ebargofiant, Fallout, Mad Max, Yma |
| Archarwyr | Dilyn helyntion archarwyr, sef arwyr â pwerau goruwchnaturiol megis y gallu i hedfan neu gerdded drwy waliau. | Bydysawd Sinematig Marvel, DC. |