Denbigh (llong)

Rhodlong oedd y Denbigh, a adeiladwyd yn y flwyddyn 1860 mewn iard longau John Laird, Meibion, a Chwmni ym Mhenbedw am gost o £10,150. Roedd hi'n llong gyflym yn ei chyfnod, yn cyrraedd 13.7 not yn ei phrofion. Fe'i danfonwyd i'w pherchennog, Robert Gardner o Fanceinion, ar 26 Medi 1860, gan redeg wedyn rhwng Lerpwl a'r Rhyl am dair blynedd.

Ym mis Medi 1863, prynodd yr European Trading Company y Denbigh. Roedd yr European Trading Company yn bartneriaeth rhwng Cwmni H. O. Brewer, cwmni masnachol o Mobile, Alabama (adeg hynny un o daleithiau Conffederydd America), Emile Erlanger a'i Gwmni, bancwyr o Baris a J. H. Schröder a'i Gwmni, bancwyr o Fanceinion. Roedd y cwmni yn prynu llongau i redeg trwy blocâd llynges yr Unol Daleithiau ar borthladdoedd taleithiau'r De.

Ar yr un pryd, roedd conswl yr Unol Daleithiau yn Lerpwl, Thomas Dudley, wedi sylwi ar y Denbigh. Ysgrifennodd adroddiad i Adran y Wladwriaeth yn Washington, yn cynnwys disgrifiad o'r llong:

Schooner rigged, side wheel steamer "Denbigh" of Liverpool -- 162 tons. Captain McNevin Carriers -- Northe Dock for Bermuda & Havannah. Mose & Co. Cosignees. The following is her present description, subject to alteration:

Built of Iron. Marked draft of water -- 7 feet fore & aft. Hull painted black. Artificial quarter galleries. Elliptic stern. Straight stem. Name at the bows gilt, on a blue ground. Wheel; binnacle. House with skylight on top. Boat painted white in iron swing davits on port quarter. Boats painted white, abreast of mainmast. House athwartships between paddle boxes, with binacle on top. Funnell or smokestack painted black, with bright copper steam pipe after part of same. Side houses. Hurricane deck; foremast, through same. Masts bright; mast heads, top caps, crosstrees, bowsprit and gaff painted white. Inside of bulwarks & c. painted cream color. On her trial trip she attained the speed of 10 1/2 knots.

Godfrey, late coal agent for the Confederates in Cardiff, is said to be the owner of the Denbigh. His wife and himself are going out in her. Kragan & Davis, two of the late crew of the "Florida," met and spoke to him in Cardiff; he knew Davis directly he saw him, both having been well acquainted. Her crew consists of Captain, two mates, two engineers, six seamen, seven firemen, cook and steward.

Sailed Monday Oct. 19, 1863

Rhai o griw y Denbigh

Abner M. Godfrey

Capten y Denbigh. Fe'i ganwyd yn nhalaith Maine yn 1825 neu 1826. Symudodd i Mobile, Alabama cyn 1859. Aeth i Brydain ychydig cyn i'r Gogledd osod blocâd ar Mobile, i weithio fel asiant y Taleithiau Cydffederal yno. Yng nghanol 1863 roedd e'n byw yng Nghaerdydd gyda'i wraig, yn prynu glo Cymreig am redwyr y blocâd. Ym mis Hydref 1863 aeth i Lerpwl i gymryd y Denbigh i Havana, yng Nghiwba.

Roedd capten llwyddiannus rhedwr blocâd yn cael tâl o rai filoedd o ddoleri mewn aur; felly mae'n rhesymol meddwl bod Capten Godfrey yn gefnog iawn ar ôl gyrfa lwyddiannus y Denbigh. Ar ôl diwedd y Rhyfel Gartref prynodd e'r westy ym Mobile lle roedd wedi rhentu ystafell cyn y rhyfel. Bu farw o achosion naturiol ym Mobile ar 14 Hydref 1869.

Robert Railton

Peiriannydd y Ddinbych oedd Robert Railton. Fe'i ganwyd ym Manceinion ar 11 Rhagfyr 1830. Symudodd i'r Unol Daleithiau yn y 1840au a gweithodd mewn sawl ffatrïoedd, yn cynnwys y Gwaith Locomotif Hinckly yn Boston, prif weithoedd trenau yr Unol Daleithiau. Yn 1848 aeth i Galveston, Texas i weithio yn ffowndri Hiram Close, yr unig ffowndri yn y dref, tan ddechrau'r Rhyfel Gartref. Ar Ddydd Calan 1863, ym Mrwydr Galveston, ffrwydrodd y llong gwnau'r Gogledd, Westfield, gan criw eu hun i ddiogelu'r gwnau oddi wrth y Conffederyddwyr; roedd Railton yn rheoli'r arbediad y gwnau. Cysylltiodd y Ddinbych ym mis Awst 1864, ar trip cyntaf y llong i Galveston. Roedd y peiriannydd yn gael tal o rhwng $1000 a $2000 mewn aur am pob trip llwyddiannus. Ar ôl y Rhyfel Gartref, priododd Emma Juliff yn Galveston yn 1868. Farwodd mewn damwain anfoddus—ar 27 Rhagfyr 1898 roedd ne ffrae rhwng gweithwyr ar Cei Galveston, a dechreuodd un ohonynt saethu. Tarodd un ergid wyllt Railton yn eu gefn, a farwodd y dydd nesaf.

Robert A. Horlock

Bachgen caban y Ddinbych. Ganwyd yn 1849, cysylltiodd y Ddinbych yn Galveston pan oedd e'n pymtheg mlwydd oed. Mae'n edrych fel roedd tad Robert yn adnabod Capten Godfrey, a felly enillodd e y swyddfa. Roedd gwaith y bachgen caban fel is-swyddog yn y llynges—roedd e'n dysgu gwaith swyddog y llong. Bu farw Robert Horlock yn 1926.

William Young

Gwarchodydd ar y Ddinbych. Aelod o Cwmni B, Artileri Trwm Cyntaf Tecsas. Cysylltiodd y Ddinbych ar 30 Awst 1864. Bu farw 1 Mai 1901.

William Fairweather

Gwaith anhysbys. 34 mlwydd oed pan fe boddodd ef ar 7 Medi 1864.

Cysylltiad allanol

Prosiect Dinbych, Sedydliad Archaeolegol Morwrol, Prifysgol A&M Tecsas (Saesneg)