Cwpan gloyw
| Cwpan gloyw Humaria hemisphaerica
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Pezizales |
| Teulu: | Pyronemataceae |
| Genws: | Humaria[*] |
| Rhywogaeth: | Humaria hemisphaerica |
| Enw deuenwol | |
| Humaria hemisphaerica | |
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Pyronemataceae yw'r Cwpan gloyw (Lladin: Humaria hemisphaerica; Saesneg: Glazed Cup).[1] 'Y Botymau a'r Cwpannau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r enwau hyn yn cael eu defnyddio i ddisgrifio siap y ffwng. Mae'r teulu Pyronemataceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.
Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un infundibuliform mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel mycorhisa.
Ffyngau[golygu | golygu cod]
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Pyronemataceae[golygu | golygu cod]
Mae gan Cwpan gloyw ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Cwpan poethfel | Geopyxis carbonaria |  |
| Geneosperma geneosporum | Geneosperma geneosporum | |
| Geneosperma laevisporum | Geneosperma laevisporum | |
| Geopyxis aparaphysata | Geopyxis aparaphysata | |
| Geopyxis carnea | Geopyxis carnea | |
| Geopyxis korfii | Geopyxis korfii | |
| Geopyxis majalis | Geopyxis majalis | |
| Geopyxis pinetorum | Geopyxis pinetorum | |
| Geopyxis pulchra | Geopyxis pulchra | |
| Geopyxis vulcanalis | Geopyxis vulcanalis |  |
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Cwpan gloyw gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.