Coesyn rhychog gwyn

Oddi ar Wicipedia
Coesyn rhychog gwyn
Helvella crispa

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Ascomycota
Urdd: Pezizales
Teulu: Helvellaceae
Genws: Helvella[*]
Rhywogaeth: Helvella crispa
Enw deuenwol
Helvella crispa

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Helvellaceae yw'r Coesyn rhychog gwyn (Lladin: Helvella crispa; Saesneg: White Saddle).[1] Y Coesynnau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Mae'r coesyn yma'n edrych yn debyg i nifer o goesynnau, er mai un sydd yno mewn gwirionedd. Mae'r teulu Helvellaceae yn gorwedd o fewn urdd y Pezizales.

Mae'r cemegolion o fewn y ffwng yma'n wenwynig.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop ac Asia.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: smooth. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau[golygu | golygu cod]

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Helvellaceae[golygu | golygu cod]

Mae gan Coesyn rhychog gwyn ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Cidaris caroliniana Cidaris caroliniana
Elvela mitra Elvela mitra
Elvela pineti Elvela pineti
Paxina queletii Paxina queletii
Paxina acetabulum Paxina acetabulum
Paxina amphora Paxina amphora
Paxina arctica Paxina arctica
Paxina barlae Paxina barlae
Paxina compressa Paxina compressa
Pseudobalsamia microspora Pseudobalsamia microspora
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Coesyn rhychog gwyn gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.