Chichewa

Chewa
Nyanja
Chichewa, Chinyanja
Yn brodorol i	Malawi
Ardal	De-orllewin Affrica
Ethnigedd	Chewa
Siaradwyr brodorol	7 miliwn (2007)
Teulu ieithyddol	Niger–Congo? Iwerydd-Congo Folta-Congo Benue–Congo Bantoid De Bantoid Bantu Nyasa Chewa
System ysgrifennu	Lladin (y wyddor Chewa) Mwangwego Breil Chewa
Statws swyddogol
Iaith swyddogol yn	Malawi Simbabwe
Codau iaith
ISO 639-1	ny
ISO 639-2	nya
ISO 639-3	nya
Glottolog	nyan1308
Cod Guthrie	N.30 (N.31, N.121)
Linguasphere	xag 99-AUS-xaa – xag
Ardaloedd lle mai'r Chewa yw'r brif iaith (porffor). Mae gwyrdd solet yn dynodi gwlad lle mae Chewa yn iaith swyddogol, mae gwyrdd streipiog yn dynodi gwlad lle mae Chewa yn iaith leiafrifol gydnabyddedig.

Siaradwr Chichea/Nyanja speaker, o ger Lusaka, recordiwyd yn Ne Affrica

Iaith yn perthyn i deulu'r ieithoedd Bantu yw Chichewa neu Chicheŵa, hefyd Chewa. Mae'r rhagddodiad "chi" o flaen "Chewa" yn golygu "iaith". Gelwir hefyd yn Nyanja. Fe'i siaredir gan 57.2% o'r boblogaeth ym Malawi, lle mae iddi statws iaith genedlaethol (Saesneg yw'r iaith swyddogol). Siardeir Chichewa hefyd yn Sambia, lle mae'n un o'r saith iaith lwythol swyddogol, ac yn Mosambic. Yn Simbabwe saif yn drydedd o ran defnydd o'i ieithoedd brodorol, ar ôl Shona a Sindebele. Gellir hefyd ei hystyried fel tafodiaith o Shona, iaith sy'n perthyn yn agos iddi.

Daeth yr iaith Chichewa i amlygrwydd yn ystod cyfnod Ymerodraeth y Maravi, oedd yn rheoli Malawi a rhannau o Fosambic a Sambia rhwng y 15fed a'r 18g. Llwyth sy'n byw ger Llyn Malawi yw'r Chewa; mae chicheŵa yn golygu "iaith y Chewa". Mabwysiadwyd yr iaith gan genhadon yn y 19g, a chyfieithwyd rhannau o'r Beibl iddi tua diwedd y ganrif honno.

Eginyn erthygl sydd uchod am Malawi. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

Eginyn erthygl sydd uchod am Sambia. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.