Côr y Cewri
 | |
| Math | atyniad twristaidd, cromlech, cofadeilad, safle archaeolegol, amgueddfa hanes, meingylch  |
|---|---|
| Sefydlwyd | |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Amesbury |
| Gwlad |  Lloegr |
| Cyfesurynnau | 51.178889°N 1.826111°W |
| Rheolir gan | English Heritage |
| Cyfnod daearegol | Oes Newydd y Cerrig, Oes yr Efydd |
 | |
| Arddull pensaernïol | Prydain gynhanesyddol |
| Perchnogaeth | yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig, Safle Treftadaeth y Byd |
| Manylion | |
| Deunydd | sarsen, carreg las |
Cylch cerrig yw Côr y Cewri (Saesneg: Stonehenge), a godwyd yn Oes Newydd y Cerrig ar Wastadedd Caersallog i ogledd dinas Caersallog, Wiltshire, yn ne Lloegr. Mae ar restr UNESCO o Safleoedd Treftadaeth y Byd ers 1986. Credir bellach iddo gael ei godi tua 3,650 CC.[1]
Mae mwyafrif y cerrig yn dod o'r Marlborough Downs, ond mae cerrig gleision y cylch canol yn dod o fryniau'r Preseli, Sir Benfro ac wedi'u cludo yno bum mil o flynyddoedd yn ôl, pan oedd y trigolion lleol yn cychwyn amaethu.[1] Yn wreiddiol tybiwyd fod carreg y Maen Allor yng nghanol y cylch yn dod o Gymru hefyd er fe gwestiynwyd hynny gan wyddonwyr ar ddechrau'r 20fed ganrif. Yn Awst 2024 cyhoeddwyd ymchwil yn dangos yn hytrach fod y Maen wedi ei drosglwyddo yno o ogledd-ddwyrain Yr Alban. Arweiniwyd yr ymchwil gan Anthony Clarke, myfyriwr PhD o Sir Benfro, sydd yn gweithio ym mhrifysgol Curtin yng ngorllewin Awstralia.[2]
Mor gynnar â 1649, mynnodd John Aubrey mai'r derwyddon a gododd y cerrig, ac mae'r farn honno yn dal yn boblogaidd heddiw.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ 1.0 1.1 Trysorau Cudd, Timothy Darvill a Geoffrey Wainwright, 2009
- ↑ "Maen Allor Côr y Cewri 'yn tarddu o ogledd yr Alban, nid Cymru'". BBC Cymru Fyw. 2024-08-14. Cyrchwyd 2024-08-14.
