Brenhinllys

Oddi ar Wicipedia
Brenhinllys
Enghraifft o'r canlynoltacson Edit this on Wikidata
MathPerlysieuyn, plant as food, useful plant, planhigyn unflwydd Edit this on Wikidata
Safle tacsonrhywogaeth Edit this on Wikidata
Rhiant dacsonOcimum Edit this on Wikidata
Brenhinllys
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Plantae
Ddim wedi'i restru: Angiosbermau
Ddim wedi'i restru: Ewdicotau
Ddim wedi'i restru: Asteridau
Urdd: Lamiales
Teulu: Lamiaceae
Genws: Ocimum
Rhywogaeth: O. basilicum
Enw deuenwol
Ocimum basilicum
L.

Perlysieuyn yw Brenhinllys (neu ar lafar ac yn Saesneg: Basil; Lladin: Ocimum basilicum) a ddefnyddir i roi blas ar fwyd, ac sy'n un o deulu mawr y mintys, sy'n ffynnu drwy dde-ddwyrain Asia, Thailand, Fietnam yn ogystal ag Iran ac India lle mae wedi cael ei gynaeafu ers 5,000 o flynyddoedd. Mae'r brenhinllys pêr ('Sweet basil') yn wahanol ac yn cael ei ddefnyddio mewn ceginau yn yr Eidal a gweddill Ewrop.

Tarddiad y gair 'Basil' yw'r Roeg βασιλεύς (basileus) sy'n golygu 'Brenin'; a gwelir y cysylltiad Cymraeg ar unwaith.

Planhigyn cynorthwyol[golygu | golygu cod]

(Sa: Companion plant) Mae'r Brenhinllys yn cael ei blannu'n aml nid yn unig i'w fwyta ond fel planhigyn cynorthwyol sy'n cael ei blannu gyda phlanhigion Tomato[1] gan ei fod yn wych am gadw'r pry gwyn draw.[2]

Rhinweddau meddygol[golygu | golygu cod]

Caiff brenhinllys ei ddefnyddio gan rai i drin cramp yn y cyllau, taflu i fyny, rhwymedd, gordyndra a chur pen.[3]

Ceir llu o anhwylderau sy'n cael eu trin gan frenhinllys ac yn eu plith y mae: blinder meddwl, asma a chlefyd y siwgr. gan ei fod yn wych am gadw'r pry gwyn draw.[2]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Gwefan Parc Cenedlaethol Eryri". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2007-10-24. Cyrchwyd 2009-04-25.
  2. 2.0 2.1 "Gwefan Saesneg E-sortment". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2009-05-01. Cyrchwyd 2009-04-25.
  3. Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze'

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Eginyn erthygl sydd uchod am blanhigyn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato