Boeremuziek

Oddi ar Wicipedia
Boeremuziek
Enghraifft o'r canlynolgenre gerddorol Edit this on Wikidata
MathSouthern African folk music, music of South Africa Edit this on Wikidata
Mae'r consertina yn offeryn boblogaidd i gerddoriaeth Boeremuziek

Mae Boeremuziek yn ffurf unigryw o gerddoriaeth werin offerynnol sy'n cael ei hymarfer yn bennaf yn Ne Affrica a Namibia gan siaradwyr Afrikaans. Mae'n dyddio o'r cyfnod pan oedd y bobl yn cael eu hadnabod fel boer ("ffermwyr" ond hefyd gellid cymharu â'r term 'gwerin' yn y Gymraeg). Mae'n gerddoriaeth anffurfiol sy'n cael ei chwarae mewn ffordd nodedig ac fe'i bwriedir yn bennaf fel cyfeiliant i ddawnsiau cymdeithasol. Daw o'r traddodiad cerddorol Ewropeaidd.[1] Mae cysylltiad agos rhyngddo a ffurf ddawns y Boer o ddawnsio Sokkie.[2]

Hanes[golygu | golygu cod]

Consertina draddodiadol sy'n rhan annatod o sain y Boeremuziek
Acordion arall sy'n offeryn poblogaidd gyda Boeremuziek

Yn ystod y 19g byddai bandiau milwrol Prydeinig yng Ngwladfa'r Penrhyn (Cape Colony) yn chwarae ochr yn ochr â dawnsiau. Cafodd y gerddoriaeth ei recordio a'i haddasu gan Boeriaid De Affrica.[1] Chwaraeodd y consertina ran fawr: yn 1902 yn unig, mewnforiwyd 97,315 consertina o'r Almaen.[3] Yn y 1930au, cofnodwyd cofnodion gyda Boeremusiek am y tro cyntaf, gan gynnwys gan y Vyf Vastrappers ("Pum Vastrapers"), y Vier Transvaalers ("Pedwar Transvaalers") a'r Ses Hartbrekers ("Chwe Torwyr Calonnau"). Yn y 1970au, collodd Boeremusiek boblogrwydd. Fel gwrthfesur, sefydlwyd y Konsertinaklub van Suid-Afrika, Tradisionele Boeremusiekklub van Suid-Afrika yn ddiweddarach.[4] Mae'n cynrychioli ffurf draddodiadol Boeremusiek. Y gwir reswm dros ei sefydlu oedd yr awydd i ddarparu carreg fedd i gofnodi'r cerddor Faan Harris.[5] Ym 1989, sefydlwyd y Boeremusiekgilde van Suid-Afrika ("Urdd Boeremusiek De Affrica"), sy'n cynrychioli Boeremusiek yn al sy forme ("ym mhob amrywiad"), gan gynnwys y defnydd o offerynnau trydan.[4]

Offerynnau[golygu | golygu cod]

Yr offerynnau cerddorol mwyaf cyffredin a ddefnyddir yng ngherddoriaeth Boer yw'r consertina, gitâr, acordion, banjo a'r gitâr fas. Weithiau defnyddir piano, bas dwbl, organ pedal, bysellfwrdd electronig, sielo, harmonica neu ffidil. Mae rhai Boereorkes ("cerddorfa boer") hefyd yn defnyddio llif (fel offeryn cerddorol), clarinet a bas cist tê.

Rhyddm[golygu | golygu cod]

Y rhythmau dawns sy'n nodweddiadol o gerddoriaeth Boer yw'r settees (sef Scottish, polka, waltz, mazurka, yn ogystal â'r quadrille a'r quickstep.Crewyd y Vastrap yn Ne Affrica ac mae'n fath o quickstep.

Cymdeithaseg y gerddoriaeth[golygu | golygu cod]

Mae'r polka yn un o'r dawnsfeydd caiff eu dawnsio i Boeremuziek (daw'r llun yma o ŵyl dawns polka yn Texas)

Ar hyn o bryd mae dau fudiad yn ymgyrchu dros Boeremuziek, sef y Tradisionele Boeremusiekklub van Suid-Afrika a'r Boeremusiekgilde van Suid-Afrika.

Ychydig o donau cerddoriaeth Boer sydd ar gael mewn nodiant cerddorol a dim ond ar y glust y caiff y gerddoriaeth ei chwarae. Mae gan bob band hefyd sain unigryw a'i ffordd ei hun o chwarae.

Yn ystod y 1930au, cafodd canu gwlad ffyniant mawr. Rhyddhaodd cerddorfeydd fel y Vyf Vastrappers, Vier Transvalers, y Ses Hartbrekers Boeremusik ar record 78-cyflymder, a gynyddodd yn gyflym boblogrwydd y ffurf gerddoriaeth.

Mae cerddoriaeth wlad wedi'i moderneiddio yn cyfuno ffurfiau cerddorol amrywiol trwy gyfuno rhythmau ac effeithiau Roc, Hip-hop a Disgo ynghyd â synau cyngerdd ac alawon canu gwlad.

Ymhlith y bandiau sy'n canu Boeremuziek mae; Klipwerf Boereorkes, Danie Grey, Nico Carstens, Taffie Kikkilus, Brian Nieuwoudt, Samuel Petzer, Worsie Visser, a Die Ghitaar Man.[6]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Dolenni allannol[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ 1.0 1.1 Auszug aus Schultz: Die ontstaan en ontwikkeling van boeremusiek bei boeremusiek.org.za at www.boeremusiek.org.za Error: unknown archive URL (archived [Date missing]), cyrchwyd ar 1 Mawrth 2015
  2. ↑ What is a Sokkie. The Braai (BBQ) and Potjie Way of Life. Archifwyd 2020-10-22 yn y Peiriant Wayback. cyrchwyd ar 5 Hydref 2019.
  3. ↑ Dan Michael Worrall: The Anglo-German Concertina. A Social History. Volume 2. Dan Michael Worrall, Fulshear, Texas, 2009, ISBN 978-0-9825996-1-7, S. 29. Auszüge als Digitalisat
  4. ↑ 4.0 4.1 Dan Michael Worrall: The Anglo-German Concertina. A Social History. Volume 2. Dan Michael Worrall, Fulshear, Texas, 2009, ISBN 978-0-9825996-1-7, S. 24. Auszüge als Digitalisat
  5. ↑ Archifwyd [Date missing], at www.boeremusiek.org.za Error: unknown archive URL (Afrikaans), abgerufen am 1. März 2015
  6. ↑ "Untitled Document". web.archive.org. 2016-03-07. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-07. Cyrchwyd 2023-02-26.
Eginyn erthygl sydd uchod am gerddoriaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Boeremuziek&oldid=12523051"