Cadwaladr: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Pwyll (sgwrs | cyfraniadau) Teipio |
trefnu + Golyddan |
||
| Llinell 3: | Llinell 3: | ||
Roedd '''Cadwaladr ap Cadwallon''' (''c.'' [[633]]–[[682]], teyrnasodd o ''c.'' [[655]]) ([[Lladin]]: Catuvelladurus), a adnabyddir fel '''Cadwaladr Fendigaid''', yn frenin [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]]. |
Roedd '''Cadwaladr ap Cadwallon''' (''c.'' [[633]]–[[682]], teyrnasodd o ''c.'' [[655]]) ([[Lladin]]: Catuvelladurus), a adnabyddir fel '''Cadwaladr Fendigaid''', yn frenin [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]]. |
||
==Hanes== |
|||
Yr oedd Cadwaladr yn blentyn pan laddwyd ei dad, [[Cadwallon ap Cadfan]], mewn brwydr yn erbyn Oswald o [[Northumbria]]. Cipiwyd teyrnas Gwynedd gan [[Cadafael Cadomedd ap Cynfeddw]], a bu raid i Gadwaladr ffoi. Credir iddo fyw yn [[Iwerddon]], [[Llydaw]] neu un o'r teyrnasoedd Cymreig eraill. Llwyddon Cadwallon i adennill teyrnas ei dad, ond nid oes gwybodaeth am sut y gwnaeth hyn. Erbyn [[658]] yr oedd yn ddigon grymus i ymosod ar y Saeson yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]], ond heb lwyddiant. |
Yr oedd Cadwaladr yn blentyn pan laddwyd ei dad, [[Cadwallon ap Cadfan]], mewn brwydr yn erbyn Oswald o [[Northumbria]]. Cipiwyd teyrnas Gwynedd gan [[Cadafael Cadomedd ap Cynfeddw]], a bu raid i Gadwaladr ffoi. Credir iddo fyw yn [[Iwerddon]], [[Llydaw]] neu un o'r teyrnasoedd Cymreig eraill. Llwyddon Cadwallon i adennill teyrnas ei dad, ond nid oes gwybodaeth am sut y gwnaeth hyn. Erbyn [[658]] yr oedd yn ddigon grymus i ymosod ar y Saeson yng [[Gwlad yr Haf|Ngwlad yr Haf]], ond heb lwyddiant. |
||
| Llinell 9: | Llinell 10: | ||
Yn ôl yr ''[[Annales Cambriae]]'', bu farw o'r pla yn [[682]]. Mae rhai ffynonellau'n awgrymu iddo farw mewn pla cynharach yn [[663]]/[[664]], ond ymddengys hyn yn llai tebygol. |
Yn ôl yr ''[[Annales Cambriae]]'', bu farw o'r pla yn [[682]]. Mae rhai ffynonellau'n awgrymu iddo farw mewn pla cynharach yn [[663]]/[[664]], ond ymddengys hyn yn llai tebygol. |
||
==Traddodiadau amdano== |
|||
| ⚫ | Parhaodd y côf am Cadwaladr yn y [[Brudiau]]. Yn ''[[Armes Prydein]]'' darogenir y bydd Cynan a Chadwaladr yn arwain y Cymry a'u cyngheiriad i fuddugoliaeth yn erbyn y Saeson. Cysylltir baner y [[Y Ddraig Goch|Ddraig Goch]] ag ef, a defnyddiwyd y ddraig goch fel arwydd [[Harri Tudur]] ym [[Brwydr Bosworth|Mrwydr Bosworth]]. gan fod Harri yn hawlio bod yn ddisgynnydd Cadwaladr. |
||
Mae traddodiad a geir yn y casgliad [[Trioedd Ynys Prydain]] yn rhestru 'Tair Gwyth Balfawd Ynys Prydain' (Tri thrawiad niweidiol...'), a'r drydedd yw'r un a roddodd [[Golyddan Fardd]] i Gadwaladr Fendigaid. Does dim cyfeiriad at ei ladd gan Golyddan yn y croniclau. Ceir cyfeiriad arall gan y bardd [[Philyp Brydydd]] at ladd Gadwaladr gan Golyddan.<ref>''Trioedd Ynys Prydein'', Triawd 53 a thud. 292.</ref> |
|||
| ⚫ | Parhaodd y côf am Cadwaladr yn y [[Brudiau]] fel [[Mab Darogan]]. Yn ''[[Armes Prydein]]'' darogenir y bydd Cynan a Chadwaladr yn arwain y Cymry a'u cyngheiriad i fuddugoliaeth yn erbyn y Saeson. Cysylltir baner y [[Y Ddraig Goch|Ddraig Goch]] ag ef, a defnyddiwyd y ddraig goch fel arwydd [[Harri Tudur]] ym [[Brwydr Bosworth|Mrwydr Bosworth]]. gan fod Harri yn hawlio bod yn ddisgynnydd Cadwaladr. |
||
==Cyfeiriadau== |
|||
{{cyfeiriadau}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Categori:Teyrnoedd Gwynedd]] |
[[Categori:Teyrnoedd Gwynedd]] |
||
[[Categori:Teyrnas Gwynedd]] |
[[Categori:Teyrnas Gwynedd]] |
||
| ⚫ | |||
[[br:Cadwaladr Fendigaid]] |
[[br:Cadwaladr Fendigaid]] |
||
Fersiwn yn ôl 14:55, 21 Medi 2009
- Gweler hefyd Cadwaladr (gwahaniaethu).
Roedd Cadwaladr ap Cadwallon (c. 633–682, teyrnasodd o c. 655) (Lladin: Catuvelladurus), a adnabyddir fel Cadwaladr Fendigaid, yn frenin Gwynedd.
Hanes
Yr oedd Cadwaladr yn blentyn pan laddwyd ei dad, Cadwallon ap Cadfan, mewn brwydr yn erbyn Oswald o Northumbria. Cipiwyd teyrnas Gwynedd gan Cadafael Cadomedd ap Cynfeddw, a bu raid i Gadwaladr ffoi. Credir iddo fyw yn Iwerddon, Llydaw neu un o'r teyrnasoedd Cymreig eraill. Llwyddon Cadwallon i adennill teyrnas ei dad, ond nid oes gwybodaeth am sut y gwnaeth hyn. Erbyn 658 yr oedd yn ddigon grymus i ymosod ar y Saeson yng Ngwlad yr Haf, ond heb lwyddiant.
Wedi hyn, nid yw'n ymddangos i Gadwaladr arwain byddinoedd tu allan i Wynedd. Yr oedd enw iddo am fod yn frenin duwiol dros ben, a chafodd yr enw "Cadwaladr Fendigaid". Sefydlodd nifer o eglwysi yng Ngwynedd, a chredir mai ef yw'r "Cadwaladr" sy'n cael ei goffau yn enw eglwys Llangadwaladr ar Ynys Môn, lle gellir gweld carreg fedd ei daid, Cadfan ap Iago.
Yn ôl yr Annales Cambriae, bu farw o'r pla yn 682. Mae rhai ffynonellau'n awgrymu iddo farw mewn pla cynharach yn 663/664, ond ymddengys hyn yn llai tebygol.
Traddodiadau amdano
Mae traddodiad a geir yn y casgliad Trioedd Ynys Prydain yn rhestru 'Tair Gwyth Balfawd Ynys Prydain' (Tri thrawiad niweidiol...'), a'r drydedd yw'r un a roddodd Golyddan Fardd i Gadwaladr Fendigaid. Does dim cyfeiriad at ei ladd gan Golyddan yn y croniclau. Ceir cyfeiriad arall gan y bardd Philyp Brydydd at ladd Gadwaladr gan Golyddan.[1]
Parhaodd y côf am Cadwaladr yn y Brudiau fel Mab Darogan. Yn Armes Prydein darogenir y bydd Cynan a Chadwaladr yn arwain y Cymry a'u cyngheiriad i fuddugoliaeth yn erbyn y Saeson. Cysylltir baner y Ddraig Goch ag ef, a defnyddiwyd y ddraig goch fel arwydd Harri Tudur ym Mrwydr Bosworth. gan fod Harri yn hawlio bod yn ddisgynnydd Cadwaladr.
Cyfeiriadau
- ↑ Trioedd Ynys Prydein, Triawd 53 a thud. 292.