Gwyddor gwybodaeth: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Rhyshuw1 (sgwrs | cyfraniadau) Dim crynodeb golygu |
symlhau cyfieithiad |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Disgyblaeth academaidd]] a [[maes rhyngddisgyblaethol]] sy'n ymwneud â chynhyrchiad, casgliad, trefniadaeth, storfa, adalwad, a lledaeniad [[gwybodaeth]] cofnodedig yw '''gwyddor gwybodaeth'''. Mae'n astudio cymhwysiad a defnydd gwybodaeth o fewn [[cyfundrefn]]au, a'r rhyngweithiad rhwng pobl, cyfundrefnau, a [[system gwybodaeth|systemau gwybodaeth]]. Yn aml, astudir gwyddor gwybodaeth fel cangen o [[cyfrifiadureg|gyfrifiadureg]] neu [[gwybodeg|wybodeg]] ac mae ganddo berthynas agos â'r [[gwyddorau cymdeithas]] a [[gwyddor gwybyddol|gwybyddol]]. |
[[Disgyblaeth academaidd]] a [[maes rhyngddisgyblaethol]] sy'n ymwneud â chynhyrchiad, casgliad, trefniadaeth, storfa, adalwad, a lledaeniad [[gwybodaeth]] cofnodedig yw '''gwyddor gwybodaeth'''. Mae'n astudio cymhwysiad a defnydd gwybodaeth o fewn [[cyfundrefn]]au, a'r rhyngweithiad rhwng pobl, cyfundrefnau, a [[system gwybodaeth|systemau gwybodaeth]]. Yn aml, astudir gwyddor gwybodaeth fel cangen o [[cyfrifiadureg|gyfrifiadureg]] neu [[gwybodeg|wybodeg]] ac mae ganddo berthynas agos â'r [[gwyddorau cymdeithas]] a [[gwyddor gwybyddol|gwybyddol]]. |
||
Mae gwyddor gwybodaeth yn canolbwyntio ar ddealltwriaeth [[datrys problemau|problemau]] yn gyntaf, ac yna cymhwyso [[technoleg gwybodaeth]] (neu [[technoleg|dechnolegau]] eraill) fel bo'r angen. Mae sylw wedi cael ei roi |
Mae gwyddor gwybodaeth yn canolbwyntio ar ddealltwriaeth [[datrys problemau|problemau]] yn gyntaf, ac yna cymhwyso [[technoleg gwybodaeth]] (neu [[technoleg|dechnolegau]] eraill) fel bo'r angen. Mae sylw wedi cael ei roi yn y blynyddoedd diweddar i [[rhyngweithiad dynol-cyfrifiadurol|ryngweithiad dynol-cyfrifiadurol]], [[cylchwedd]], [[y we semantig]], a'r ffyrdd mae pobl yn cynhyrchu, defnyddio a darganfod gwybodaeth. |
||
Weithiau caiff gwyddor gwybodaeth ei chymysgu â [[llyfrgellyddiaeth]], [[cyfrifiadureg]], [[gwybodeg]], a [[theori gwybodaeth]], ac yn aml caiff ei grwpio gydag un o'r pynciau yma (gan amlaf llyfrgellyddiaeth, neu gyfrifiadureg). |
Weithiau caiff gwyddor gwybodaeth ei chymysgu â [[llyfrgellyddiaeth]], [[cyfrifiadureg]], [[gwybodeg]], a [[theori gwybodaeth]], ac yn aml caiff ei grwpio gydag un o'r pynciau yma (gan amlaf llyfrgellyddiaeth, neu gyfrifiadureg). |
||
==Hanes== |
==Hanes== |
||
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn [[dogfennaeth|nogfennaeth]], maes |
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn [[dogfennaeth|nogfennaeth]], ym maes a yn natblygiad [[cyfrifiadur]]on digidol yn yr [[1940au]] a dechrau'r [[1950au]]. Yn ystod [[yr Ail Ryfel Byd]] ymddangosodd yr angen i fwyhau trachywiredd a dyfnder chwiliadau [[llyfryddiaeth|llyfryddiaethol]], ac arweiniodd hyn at ymdrechion i newid y dulliau traddodiadol o ddosbarthu. Cyflwynwyd ymchwiliad ffeiliau, [[mynegai]] cyd-gysylltiedig, a [[geirfa|geirfâu]] rheoledig yn [[awtomatiaeth|otomatig]] fel ymateb i'r angen cynyddol i greu mynediad hawdd i gynnwys [[cylchgrawn gwyddonol|cylchgronau gwyddonol]]. Cafodd [[crynodeb]]au otomatig o ddogfenni eu datblygu i'w gwneud hi'n haws trin a thrafod darganfyddiadau [[ymchwil]. |
||
Yn yr [[1960au]] trosglwyddwyd casgliadau enfawr o [[dogfen|ddogfenni]] i [[cronfa ddata|gronfeydd data]] neu ffurfiau di-argraffedig, |
Yn yr [[1960au]] trosglwyddwyd casgliadau enfawr o [[dogfen|ddogfenni]] i [[cronfa ddata|gronfeydd data]] neu ffurfiau di-argraffedig, er mwyn medru chwilio trwy'r holl wybodaeth (gan ddefnyddio cyfrifiadur) yn hawdd. Erbyn [[1980]] roedd gwyddor gwybodaeth yn faes cyd-ddisgyblaethol, a gwelwyd twf mewn meysydd megis [[deallusrwydd artiffisial]] a [[technoleg gwybodaeth|thecholeg gwybodaeth]] o fewn [[addysg]] wedi dod yn bwysig iawn. |
||
==Ffynonellau== |
==Ffynonellau== |
||
===Ffynonellau trydyddol=== |
|||
*''Microsoft Encarta Encyclopedia'' |
*''Microsoft Encarta Encyclopedia'' |
||
Fersiwn yn ôl 22:19, 17 Ebrill 2009
Disgyblaeth academaidd a maes rhyngddisgyblaethol sy'n ymwneud â chynhyrchiad, casgliad, trefniadaeth, storfa, adalwad, a lledaeniad gwybodaeth cofnodedig yw gwyddor gwybodaeth. Mae'n astudio cymhwysiad a defnydd gwybodaeth o fewn cyfundrefnau, a'r rhyngweithiad rhwng pobl, cyfundrefnau, a systemau gwybodaeth. Yn aml, astudir gwyddor gwybodaeth fel cangen o gyfrifiadureg neu wybodeg ac mae ganddo berthynas agos â'r gwyddorau cymdeithas a gwybyddol.
Mae gwyddor gwybodaeth yn canolbwyntio ar ddealltwriaeth problemau yn gyntaf, ac yna cymhwyso technoleg gwybodaeth (neu dechnolegau eraill) fel bo'r angen. Mae sylw wedi cael ei roi yn y blynyddoedd diweddar i ryngweithiad dynol-cyfrifiadurol, cylchwedd, y we semantig, a'r ffyrdd mae pobl yn cynhyrchu, defnyddio a darganfod gwybodaeth.
Weithiau caiff gwyddor gwybodaeth ei chymysgu â llyfrgellyddiaeth, cyfrifiadureg, gwybodeg, a theori gwybodaeth, ac yn aml caiff ei grwpio gydag un o'r pynciau yma (gan amlaf llyfrgellyddiaeth, neu gyfrifiadureg).
Hanes
Darganfyddir gwreiddiau gwyddor gwybodaeth yn nogfennaeth, ym maes a yn natblygiad cyfrifiaduron digidol yn yr 1940au a dechrau'r 1950au. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd ymddangosodd yr angen i fwyhau trachywiredd a dyfnder chwiliadau llyfryddiaethol, ac arweiniodd hyn at ymdrechion i newid y dulliau traddodiadol o ddosbarthu. Cyflwynwyd ymchwiliad ffeiliau, mynegai cyd-gysylltiedig, a geirfâu rheoledig yn otomatig fel ymateb i'r angen cynyddol i greu mynediad hawdd i gynnwys cylchgronau gwyddonol. Cafodd crynodebau otomatig o ddogfenni eu datblygu i'w gwneud hi'n haws trin a thrafod darganfyddiadau [[ymchwil].
Yn yr 1960au trosglwyddwyd casgliadau enfawr o ddogfenni i gronfeydd data neu ffurfiau di-argraffedig, er mwyn medru chwilio trwy'r holl wybodaeth (gan ddefnyddio cyfrifiadur) yn hawdd. Erbyn 1980 roedd gwyddor gwybodaeth yn faes cyd-ddisgyblaethol, a gwelwyd twf mewn meysydd megis deallusrwydd artiffisial a thecholeg gwybodaeth o fewn addysg wedi dod yn bwysig iawn.
Ffynonellau
- Microsoft Encarta Encyclopedia