Y Tri Brenin o Gwlen
Un o ddwy ddrama firagl Gymraeg a oroesodd o'r Oesoedd Canol ydy'r Tri Brenin o Gwlen; ynghyd â Y Dioddefaint a'r Atgyfodiad, dyma'r ddwy ddrama Gymraeg gynharaf y gwyddom amdanynt. Dinas yn yr Almaen ydy Cwlen, dinas ddwyreiniol o ran ei daearyddiaeth - o gofio mai o'r dwyrain y deuai'r doethion. Mae'r ddrama yn sôn am y Geni ym Methlehem gan roi lle amlwg i'r Doethion yn ymweld â Herod. Mae'n debyg mai chwaraewyr teithiol fyddai wedi actio'r ddrama gan berfformio yn yr eglwysi.
Drama ar fydr ac odl ydyw[1] sy'n drosiad i'r Gymraeg gan awdur anhysbys o ddrama firagl Ladin boblogaidd y ceir sawl fersiwn ohoni. Dyma dri phennill:
- Y brenin kynta:
- pa le mae hwn a aned
- brenin iddewon addfed?
- y seren a fu yn kyfarwyddyd
- gwyn ei fyd a gae i weled.
- Herod:
- os gwelsoch chi y seren
- y nos unaws ar heulwen
- arwydd geni y gras a'r grym
- nid gwiw yn ddywedyd amgen.
- Yr ail frenin:
- y seren ni ai gwelsom
- ai phroffwydo i buon
- efo aned yr Jessu
- i'w anrhegu y daethon.
Mae ymgais at drawsysgrifio'r ddrama (heb sganiau i wirio eu cywirdeb) ar gael ar Wicidestun gweler Y Tri Brenin o Gwlen
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
- Anterliwtiau
- Drama
- Y Dioddefaint a'r Atgyfodiad; un o'r ddwy ddrama gynharaf yn y Gymraeg
- Pascon agan Arluth; drama firagl Gernyweg o'r 14g
- Buhez Santez Nonn (Buchedd Santes Non); drama firagl o'r Oesoedd Canol, yn Llydaweg