Skol an Emsav
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | ysgol  |
|---|---|
| Dechrau/Sefydlu | 1979 |
 | |
| Sylfaenydd | Tangi Louarn, Youenn Olier |
| Rhanbarth | Roazhon |
| Gwefan | https://www.skolanemsav.bzh/ |
Sefydliad hyfforddi oedolion yw Skol an Emsav ("Ysgol y Mudiad [Llydaweg]") sy'n darparu dosbarthiadau nos i ddysgu Llydaweg ac ar hanes Llydaw, yn bennaf yn ninas Roazhon a Bro Roazhon.
Sefydlu[golygu | golygu cod]
Sefydlwyd y mudiad yn 1969 gan Pol Kalvez, Youenn Olier a Tangi Louarn ar gyfer dysgu Llydaweg fel “iaith gyfathrebu fodern”.[1] Bu Léna Louarn (chwaer Tangi) yn rhedeg y ganolfan addysg oedolion am ugain mlynedd cyn iddi symud i swydd pennaeth Ofis ar Brezhoneg, ond cyn 1981 roedd yn fudiad diwylliannol eithaf gweithgar yn y pentrefi Llydewig.
Symudiad diwylliannol[golygu | golygu cod]
Ymddangosodd fel cangen ddiwylliannol o Emsav ar Bobl Vrezhon, mudiad gwleidyddol sydd bellach wedi darfod, a ymatebodd i ddiarddel Youenn Olier a Pol Kalvez o Emsav ar Stad Brezhon (ESB), i greu strwythur llawer mwy hanfodol arall, Skol An Emsav.
Sefydlodd Pol Kalvez, Youenn Olier a Tangi Louarn y sefydliad hwn yn 1970, a daeth Imbourc'h yn gyhoeddiad answyddogol iddi. Ysywaeth, yn fuan daeth y ddwy genhedlaeth ben-ben gyda'u gilydd. Yn fras, ar un 'ochr' roedd y rhai a ystyrir yn genedlaetholwr ac yn Gatholig,[2] am hyrwyddo'r angen i ddarparu addysg er mwyn ffurfio elît sy’n siarad Llydaweg. Ar ochr arall y ddadl roedd y to iau oedd yn cynnwys pobl fel Herbé Latimier. Roedd y grŵp bras yma yn fwy dueddol o ymuno â’r bobl (honedig) gan ddangos cefnogaeth i ddigwyddiadau fel streic y Joint Français yn Sant-Brieg ac roeddynt yn gogwyddo i’r asgell chwith, gan wrthod y dreftadaeth Gristnogol (gw. y cylchgrawn dychanol Yod Kerc'h) ac yn amddiffyn Llydaweg mwy poblogaidd a bywiog.
O 1968 ymlaen dewiswyd y llinell boblogaidd (yn hytrach nag un elitaidd Gwalarn a Saded). Ar ôl Cyngres Gwengamp Skol an Emsav ym 1972, collodd Pol Kalvez yr arlywyddiaeth ac ymbellhaodd Youenn Olier oddi wrthi.
Bu plaid wleidyddol asgell chwith radical o blaid annibyniaeth i Lydaw, Emgann yn fudiad a ddatblygodd allan o waith breinaru SAE.
Gwaddol Skol ar Emsav[golygu | golygu cod]
Gouel ar Brezhoneg[golygu | golygu cod]
Yn 1974 creodd milwriaethwyr Skol an Emsav gŵyl ddiwylliannol ar hyd llinellau bras yr Eisteddfod Genedlaethol, sef Gouel Ar Brezhoneg[3] ("Gŵyl y Lydaweg") a ddaeth i ben y eu hymgorffori ad wreiddiol yn 1985 ond yna, ailgafaelwyd ar y digwyddiad gan eraill a newid yr enw i Gouel Broadel ar Brezhoneg yn 1987. Mae Gouel Broadel ar Brezhoneg wedi bod trwy sawl cyfnod anodd lle na chynhaliwyd y ŵyl o gwbl hyd yn oed, ond mae'n dal i'w chynnal, er, nid o dan adain SAE.
Ysgolion Diwan[golygu | golygu cod]
Ym 1976 crëwyd ysgolion Diwan diolch i waith paratoi gan aelodau SAE, a ysbrydolwyd gan lwyddiant yr ikastola Basgeg a’r ysgolion meithrin Cymraeg. Mae Diwan yn dal i fodoli a thyfu.
Cylchgrawn Bremañ'[golygu | golygu cod]
Daerth Bremañ yn gylchgrawn misol o wybodaeth gyffredinol yn yr iaith Lydaweg. Crëwyd hi yn 1981 gan Skol an Emsav, ac ar ôl blynyddoedd lawer mae'n mwynhau strwythur annibynnol. Mae Stourm ar Brezhoneg yn gymdeithas o anghydffurfwyr o Skol An Emsav.
Skol an Emsav heddiw[golygu | golygu cod]
Wedi'r 1980au, daeth Skol An Emsav, sydd wedi'i leoli yn Roazhon, yn sefydliad hyfforddi. Mae'n cynnig cyrsiau nos ac arosiadau iaith. Bu Lena Louarn yn bennaeth rhwng 1989 a 2010, wedyn Gwenvael Jéquel tan 2020 a Gwenael Dage ers 2021.
Gwneir gwaith mwy radical wleidyddol o ymladd dros hawliau'r iaith Lydaweg gan grwpiau megis Ai'ta! a sefydlwyd yn 2005.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Georges Cadiou (2013). EMSAV - Dictionnaire critique, historique et biographique - Le mouvement breton de A à Z (yn Ffrangeg). Spézet: Coop Breizh. ISBN 978-2-84346-587-1. Cadiou2013..
- ↑ cf. la revue satirique Nodyn:Link
- ↑ Jeanne Toutous (Hydref 2020). "Gouel broadel ar brezhoneg : la fête, la lutte et la tradition". BCD, Sevenadurioù.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Gwefan swyddogol skolanemsav.bzh
- Facebook Skol an Emsav
.svg){kind=small}