Penmon
 Priordy gerllaw'r pentref | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Llangoed |
| Gwlad |  Cymru |
| Gerllaw | Afon Menai |
| Cyfesurynnau | 53.3058°N 4.0567°W |
| Cod OS | SH623802 |
| Cod post | LL58 |
 | |
Llecyn a phlwyf eglwysig ar gongl de-ddwyreiniol Ynys Môn yw Penmon (Pen 'terfyn, diwedd' + Môn). Mae'n gorwedd i'r gogledd o Fiwmares ac i'r dwyrain o blwyf Llangoed. Mae ei arfordir dwyreiniol yn gorwedd ar Afon Menai. Yn yr Oesoedd Canol roedd yn rhan o cwmwd Dindaethwy, cantref Menai. Mae'n rhan o gymuned Llangoed a Phenmon.
Mae'r ardal yn cynnwys Priordy Penmon, Castell Aberlleiniog, a chymunedau bychain Trecastell ac Aberlleiniog. Trwyn Du yw enw'r penrhyn ar bwynt eithaf Penmon. Ceir goleudy, maes parcio a chaffi yno a chyferbyn mae Ynys Seiriol, gynt yn eiddo i briordy Penmon.
Mae yma fynachdy o'r 6g (Priordy Penmon) a gafodd ei ail-adeiladu wedyn yn y 12g. Mae dwy groes Geltaidd yn dyddio o tua'r 10g, oedd yn arfer sefyll y tu allan i'r mynachdy, yn awr i mewn yn yr eglwys.
Yn Oes y Tywysogion gorweddai Penmon yng nghwmwd Dindaethwy, cantref Rhosyr.
Ger priordy Penmon ceir colomendy i ddal bron i fil o nythod a deiladwyd yn 1600.
Adeiladau a chofadeiladau[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
Oriel[golygu | golygu cod]
-
Yr abaty ar y chwith a'r colomendy ar y dde -
Yr abaty ar y dde, eglwys ar y chwith. Llun o gyfeiriad y de -
Golygfa o'r eglwys (dde) a'r hen fynachdy (chwith) -
Ffenest liw yr egwlys -
Y Groes Geltaidd yn yr eglwys -
Y tu fewn i'r eglwys -
Un o'r chwarel ym Mhenmon -
Ffynnon Seiriol, Penmon -
Traeth Aberlleiniog ar lan Afon Menai -
Y goleudy
