Yr wyddor Gyrilig
System ysgrifennu yw'r wyddor Gyrilig, a ddefnyddir heddiw ar gyfer rhai ieithoedd Slafonaidd (Belarwseg, Bwlgareg, Macedoneg, Rwseg, Serbeg ac Wcreineg). Fe'i defnyddir hefyd i ysgrifennu nifer o ieithoedd an-Slafonaidd yn Rwsia a Chanolbarth Asia. Ysgrifennid rhai ieithoedd eraill, megis Aserbaijaneg, yn yr wyddor hon ar adegau yn y gorffennol.
Datblygwyd yr wyddor Gyrilig yn y nawfed ganrif gan ddisgyblion i'r ddau sant, Cyril a Methodius, yn sgil eu hymdrechion i gyflwyno Cristnogaeth i'r pobloedd Slafaidd. Dyma'r rheswm am yr enw.
Llythrennau cyffredin[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae sawl ffurf wahanol i'r wyddor, ond isod mae tabl o'r llythrennau mwyaf cyffredin. Rhoddir y synau y maent yn eu cynrychioli mewn symbolau IPA.
| Teipysgrif | Llawysgrifen | Sain |
|---|---|---|
| А а | А а |
/a/ |
| Б б | Б б |
/b/ |
| В в | В в |
/v/ |
| Г г | Г г |
/g/ |
| Д д | Д д |
/d/ |
| Е е | Е е |
/je/ |
| Ж ж | Ж ж |
/ʒ/ |
| З з | З з |
/z/ |
| И и | И и |
/i/ |
| Й й | Й й |
/j/ |
| К к | К к |
/k/ |
| Л л | Л л |
/l/ |
| М м | М м |
/m/ |
| Н н | Н н |
/n/ |
| О о | О о |
/o/ |
| П п | П п |
/p/ |
| Р р | Р р |
/r/ |
| С с | С с |
/s/ |
| Т т | Т т |
/t/ |
| У у | У у |
/u/ |
| Ф ф | Ф ф |
/f/ |
| Х х | Х х |
/x/ |
| Ц ц | Ц ц |
/ʦ/ |
| Ч ч | Ч ч |
/ʧ/ |
| Ш ш | Ш ш |
/ʃ/ |
| Щ щ | Щ щ |
/ʃʧ/ |
| Ь ь | Ь ь |
/ʲ/ |
| Ю ю | Ю ю |
/ju/ |
| Я я | Я я |
/ja/ |
Ni chynrichiola'r llythyren ь unrhyw sain penodol. Yn hytrach, mae'n newid sain y llythyren blaenorol, gan ei 'feddalu'. Mewn rhai ieithoedd, mae'r llythyren ъ neu gollnod ’ yn 'caledu' sain y llytheren blaenorol.
