Yr wyddor Gyrilig

Dosbarthiad yr wyddor Gyrilig. Hi yw'r prif wyddor yn y gwledydd gwyrdd tywyll, ac fe'i defnyddir ynghyd â gwyddor arall yn y gwledydd gwyrdd golau.

System ysgrifennu yw'r wyddor Gyrilig, a ddefnyddir heddiw ar gyfer rhai ieithoedd Slafonaidd (Belarwseg, Bwlgareg, Macedoneg, Rwseg, Serbeg ac Wcreineg). Fe'i defnyddir hefyd i ysgrifennu nifer o ieithoedd an-Slafonaidd yn Rwsia a Chanolbarth Asia. Ysgrifennid rhai ieithoedd eraill, megis Aserbaijaneg, yn yr wyddor hon ar adegau yn y gorffennol.

Datblygwyd yr wyddor Gyrilig yn y nawfed ganrif gan ddisgyblion i'r ddau sant, Cyril a Methodius, yn sgil eu hymdrechion i gyflwyno Cristnogaeth i'r pobloedd Slafaidd. Dyma'r rheswm am yr enw.

Llythrennau cyffredin

Mae sawl ffurf wahanol i'r wyddor, ond isod mae tabl o'r llythrennau mwyaf cyffredin. Rhoddir y synau y maent yn eu cynrychioli mewn symbolau IPA.

Llythrennau Cyrilig cyffredin

Teipysgrif	Llawysgrifen	Sain
А а	А а	/a/
Б б	Б б	/b/
В в	В в	/v/
Г г	Г г	/g/
Д д	Д д	/d/
Е е	Е е	/je/
Ж ж	Ж ж	/ʒ/
З з	З з	/z/
И и	И и	/i/
Й й	Й й	/j/
К к	К к	/k/
Л л	Л л	/l/
М м	М м	/m/
Н н	Н н	/n/
О о	О о	/o/
П п	П п	/p/
Р р	Р р	/r/
С с	С с	/s/
Т т	Т т	/t/
У у	У у	/u/
Ф ф	Ф ф	/f/
Х х	Х х	/x/
Ц ц	Ц ц	/ʦ/
Ч ч	Ч ч	/ʧ/
Ш ш	Ш ш	/ʃ/
Щ щ	Щ щ	/ʃʧ/
Ь ь	Ь ь	/ʲ/
Ю ю	Ю ю	/ju/
Я я	Я я	/ja/

Ni chynrichiola'r llythyren ь unrhyw sain penodol. Yn hytrach, mae'n newid sain y llythyren blaenorol, gan ei 'feddalu'. Mewn rhai ieithoedd, mae'r llythyren ъ neu gollnod ’ yn 'caledu' sain y llytheren blaenorol.

Rwsieg

Rwsieg	Cymraeg	Saesneg
а	a	a
б	b	b
в	f	v
г	g	g
д	j	dz
е	e	e
ё	io	yo
ж	ch	kh
з	s	z
и	i	i
й	i	y
к	c	k
л	l	l
м	m	m
н	n	n
о	o	o
п	p	p
р	r	r
с	s	s
т	t	t
у	w	u
оу	u	u
ф	f	f
х	cs	x
ц	c	c
ш	sh	š
щ	sch	sch
ы	i	y
э	é	é
ю	iu	yu
я	ia	ya

Felly, byddai "русский" (russkiy sy'n golygu "Rwsieg") yn cael ei drawslythrennu yn Gymraeg fel "rwsci".

Cyfeiriadau

Eginyn erthygl sydd uchod am iaith. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.