Twfa
Rhybudd! 
|
Mae angen cywiro iaith yr erthygl hon. Beth am fynd ati i'w chywiro? Dyma restr o erthyglau i'w cywiro: Tudalennau â phroblemau ieithyddol. |
 | Mae yna wybodaeth gwerthfawr yn yr erthygl hon, diolch am eich cyfraniad! Ond i gyrraedd safon arferol, derbyniol Wicipedia, gellir mynd yr ail gam. Os na chaiff yr erthygl ei gwella'n ddigonol ymhen wythnos neu ddwy wedi 12 Mai 2025, fe all gael ei dileu. Os caiff yr erthygl ei gwella'n sylweddol, wedyn mae croeso i chi dynnu'r neges hon oddi ar y dudalen. Ceir rhestr o erthyglau sydd angen eu gwella yma. Sut mae ei gwella? Dyma restr o hanfodion pob erthygl; beth am dreulio ychydig o amser yn mynd drwy'r cyngor hwn? Gweler hefyd ein canllawiau Arddull ac Amlygrwydd. |
 | |
 | |
| Math | gweriniaethau Rwsia  |
|---|---|
| Prifddinas | Kyzyl |
| Poblogaeth | 338,483 |
| Sefydlwyd |
|
| Anthem | Tooruktug Dolgay Tangdym, Men – Tyva Men |
| Pennaeth llywodraeth | Sholban Kara-ool |
| Cylchfa amser | Amser Krasnoyarsk, Asia/Krasnoyarsk |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Rwsieg, Twfeg |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Dosbarth Ffederal Siberia |
| Sir | Rwsia |
| Gwlad |  Rwsia |
| Arwynebedd | 170,500 km² |
| Yn ffinio gyda | Gweriniaeth Altai, Khakassia, Crai Krasnoyarsk, Oblast Irkutsk, Gweriniaeth Buryatia, Talaith Khövsgöl, Talaith Zavkhan, Talaith Uvs, Talaith Bayan-Ölgii |
| Cyfesurynnau | 51.78°N 94.75°E |
| RU-TY | |
| Gwleidyddiaeth | |
| Corff deddfwriaethol | Great Khural of Tuva |
| Swydd pennaeth y Llywodraeth | Pennaeth Gweriniaeth Twfa |
| Pennaeth y Llywodraeth | Sholban Kara-ool |
 | |
Mae Twfa (/ˈtuːvə/; Rwsieg: Тува́) neu Tyfa (Twfeg: Тыва), yn swyddogol Gweriniaeth Twfa (Rwseg: Респу́блика Тыва́) (Twfeg: Тыва Республика), yn weriniaeth ffederal yn Rwsia.
Twfeg yw iaith brodorol y mwyafrif, gyda lleiafrif Rwseg eu hiaith; mae'r ddwy yn ieithoedd swyddogol a ddefnyddir yn y Weriniaeth.
Prifddinas Twfa yw Kyzyl, gyda phoblogaeth o 109,918 yn 2020.[1]
Hanes
[golygu | golygu cod]Roedd y rhanbarth yn rhan o'r amryw o'r khaniau Twrcaidd tan 1207, pan gafodd ei atodi gan yr Ymerodraeth y Mongol.
Yn y 18g, ymgorfforwyd y rhanbarth i'r Ymerodraeth Manchu. Newidiwyd enw'r rhanbarth i Tannu Uriankhai (wedi'i gyfieithu i'r Tsieinëeg: 唐努 乌梁海; pinyin: tángnǔ wūliánghǎi).[2]
Ym 1911, ar ddiwedd cyfnod yr Ymerodraeth Manchu gyda chwyldro Xinhai, daeth y rhanbarth yn rhan o Ymerodraeth Rwsia o dan yr enw Krai ouriankhaï (Rwsieg: Урянхайский край).
Yn dilyn y chwyldro comiwnyddol yn Ymerodraeth Rwsia, yn 1917, cafodd y rhanbarth ei meiddiannu rhwng Gorffennaf 1918 a Gorffennaf 1919 gan fyddinoedd yr Ymerodraeth o dan reolaeth yr arweinydd milwrol Alexander Kolchak.
Yn 1921, cyhoeddodd y Twfiaid, un o bobl Twrcig o ddiwylliant Mongolia o'r Altai eu hunain yn annibynnol trwy greu Gweriniaeth Pobl Tanw-Twfa.
Ym 1944, ymunodd Tanw-Twfa â'r Undeb Sofietaidd fel oblast ymreolaethol Twfa, yna, ym 1961, daeth yn weriniaeth ymreolaethol yng Ngweriniaeth Sosialaidd Ffederal Sofietaidd Rwsia, dan yr enw Gweriniaeth Sosialaidd Sofietaidd Ymreolaethol Tuva.
Ar ddiwedd y Rhyfel Oer, enillodd Tuva fwy o ymreolaeth ac felly ym 1990, datganodd y wlad ei sofraniaeth, wrth fod yn rhan o Ffederasiwn Rwsia.
Daearyddiaeth
[golygu | golygu cod]Mae Twfa wedi'i leoli yn ne Rwsia ar ffin ogledd-orllewinol Mongolia ac mae mynyddoedd gorllewinol Sayan yn y gogledd a Tanw-ola yn y de a'r Altai yn y gorllewin.[3]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "ВПН-2010". rosstat.gov.ru. Cyrchwyd 2020-12-23.
- ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2015-05-18. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-18. Cyrchwyd 2020-12-23.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
- ↑ "Tyva | republic, Russia". Encyclopedia Britannica (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-12-23.