Rudolf Agricola

Rudolf Agricola
Portread diweddarach (tua 1532) o Rudolf Agricola gan Lucas Cranach yr Hynaf.
Ganwyd	28 Awst 1443, 17 Chwefror 1444  Baflo
Bu farw	27 Hydref 1485, 28 Hydref 1485  Heidelberg
Alma mater	Hen Brifysgol Lefeven
Galwedigaeth	athronydd, cyfansoddwr, academydd
Cyflogwr	Prifysgol Ruprecht Karl Heidelberg

Ysgolhaig Ffrisiaidd oedd Rudolf Agricola (Lladin: Rudolphus Agricola Phrisius; 1443 neu 1444 – 27 Hydref 1485) sydd yn nodedig fel un o brif ddyneiddwyr Dadeni'r Gogledd.

Ganed ef yn Baflo, a chafodd elfennau ei addysg yn Ysgol St Maarten yn Groningen cyn derbyn gradd baglor o Brifysgol Erfurt ym 1458 a gradd meistr o Leuven ym 1465. Un o Frodyr y Bywyd Cyffredin ydoedd, ac astudiodd weithiau Nikolaus von Kues yn frwd. Astudiodd hefyd ym mhrifysgolion Cwlen, Padova, a Ferrara, ac yn yr Eidal daeth dan ddylanwad neo-glasuriaeth y Dadeni Dysg. Yn wahanol i nifer o'r ddyneiddwyr Eidalaidd, daliodd Rudolf yn selog at yr Eglwys Gatholig, gan ddefnyddio'r ymadrodd Philosophia Christi i ddisgrifio'i syniadaeth o gymodi doethineb y byd clasurol â'r ffydd Gristnogol.

Dechreuodd yn ei dri degau ysgrifennu ei brif weithiau, gan gynnwys anerchiad er mawl i athroniaeth (1476), ei fywgraffiad o'r bardd Petrarca (1477), De Inventione Dialectica libri tres (1479), a'i ohebiaeth doreithiog â gwŷr hyddysg eraill yr oes. Daeth yn enwog am ei feistrolaeth ar yr ieithoedd Lladin, Groeg, ac Hebraeg, a chyflawnodd cyfieithiad o Lyfr y Salmau o'r Hebraeg Feiblaidd i Ladin.

Yn niwedd y 1470au a dechrau'r 1480au, teithiodd Agricola ar draws yr Iseldiroedd a gogledd-orllewin yr Almaen gan ymweld â sawl prifysgol. Ym 1484 derbyniodd wahoddiad oddi ar Johann von Dalberg, Esgob Worms, i ddarlithio ar bwnc llenyddiaeth glasurol ym Mhrifysgol Heidelberg, ac yno ysgrifennodd draethawd am addysg, De formando studio. Bu farw yn Heidelberg, oddeutu 42 oed.