Prif Weinidog yr Alban
 | |
| Math | prif weinidog  |
|---|---|
| Rhan o | Cabinet yr Alban |
| Dechrau/Sefydlu | 7 Mai 1999 |
| Deiliad presennol | Humza Yousaf |
| Deiliaid a'u cyfnodau | |
| Enw brodorol | First minister of Scotland |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
| Gwefan | https://firstminister.gov.scot/ |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Prif Weinidog yr Alban (Gaeleg yr Alban: Prìomh Mhinistear na h-Alba; Sgoteg: Heid Meinister o Scotland) yw arweinydd Llywodraeth yr Alban. Mae'r Prif Weinidog yn cadeirio Cabinet yr Alban ac yn bennaf gyfrifol am lunio, datblygu a chyflwyno polisi Llywodraeth yr Alban. Mae swyddogaethau ychwanegol y Prif Weinidog yn cynnwys hyrwyddo a chynrychioli'r Alban mewn swyddogaeth swyddogol, gartref a thramor, a chyfrifoldeb am faterion cyfansoddiadol.[4][5]
Enwebir y Prif Weinidog gan Senedd yr Alban o blith ei haelodau, ac fe'i penodir yn ffurfiol gan Frenhines Lloegr. Penodir aelodau Cabinet yr Alban a gweinidogion iau Llywodraeth yr Alban yn ogystal â swyddogion cyfraith yr Alban, gan y Prif Weinidog. Fel pennaeth Llywodraeth yr Alban, mae'r Prif Weinidog yn uniongyrchol atebol i Senedd yr Alban am eu gweithredoedd a gweithredoedd y llywodraeth ehangach.
Hamza Yousaf o Blaid Genedlaethol yr Alban (SNP) yw Prif Weinidog presennol yr Alban.[5][6]
Tabl o Brif weinidogion yr Alban[golygu | golygu cod]
| Rhif | Delwedd | Enw (Geni-Marw) Etholaeth |
Cyfnod yn y Swydd | Plaid y PW | Etholwyd | Plaid y Llywodraeth | Dirpwy | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Donald Dewar (1937–2000) ASA Glasgow Anniesland † Bu farw yn y swydd |
13 Mai 1999 |
11 Hydref 2000 |
1 mlynedd, 151 diwrnod | Llafur | 1999 | Dewar Llafur – Rhyddfrydwyr |
Jim Wallace (Dem. Rhyddfrydol) | ||
| — | 
|
Jim Wallace (dros dro) | 11—26 Hydref 2000 | Democratiaid Rhyddfrydol | |||||||
| 2 | 
|
Henry McLeish (1948–) ASA Central Fife |
26 Hydref 2000 |
8 Tachwedd 2001 |
1 mlynedd, 13 diwrnod | Llafur | — | McLeish Llafur – Rhyddfrydwyr | |||
| — |
|
Jim Wallace (dros dro) | 8—22 Tachwedd 2001 | Democratiaid Rhyddfrydol | |||||||
| 3 | 
|
Jack McConnell (1960–) ASA Motherwell a Wishaw |
22 Tachwedd 2001 |
16 Mai 2007 |
5 blynedd, 175 diwrnod | Llafur | — | McConnell (1af) Llafur – Rhyddfrydwyr |
Jim Wallace 2001–2005 (LD) Nicol Stephen 2005–2007 (LD) | ||
| 2003 | McConnell (Ail) Llafur – Rhyddfrydwyr | ||||||||||
| 4 | .jpg)
|
Alex Salmond (1954–) ASA Gordon hyd 2011 ASA Dwyrain Aberdeenshire 2011 |
16 Mai 2007 |
19 Tachwedd 2014 |
7 blynedd, 187 diwrnod | Plaid Genedlaethol yr Alban (SNP) | 2007 | Salmond (1af) Plaid Genedlaethol yr Alban (SNP) (lleiafrif) |
Nicola Sturgeon (SNP) | ||
| 2011 | Salmond (Ail) Plaid Genedlaethol yr Alban (SNP) | ||||||||||
| 5 | 
|
Nicola Sturgeon (1970–) ASA dros Glasgow Southside |
20 Tachwedd 2014 |
cyfredol | 9 blynedd, 159 diwrnod | — | Sturgeon (1af) Plaid Genedlaethol yr Alban (SNP) |
John Swinney (SNP) | |||
| 2016 | Sturgeon (Ail) Plaid Genedlaethol yr Alban (SNP) (lleiafrif) | ||||||||||
- ↑ "Who have been Scotland's first ministers?" (yn Saesneg Prydain). 16 Mai 2016.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ "Who have been Scotland's first ministers?" (yn Saesneg Prydain).CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ "Who have been Scotland's first ministers?" (yn Saesneg Prydain). 16 Mai 2016. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Ebrill 2017. Cyrchwyd 26 Ebrill 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ "Nicola Sturgeon named as global advocate for UN gender equality campaign". BelfastTelegraph. 6 Chwefror 2019. Cyrchwyd 2 Hydref 2020.
UN under-secretary-general Ms Mlambo-Ngcuka said: “It is my honour to announce today her excellency Ms Nicola Sturgeon, First Minister of Scotland, as an inaugural HeForShe global advocate for gender equality.
- ↑ 5.0 5.1 "About the Scottish Government > Who runs government > First Minister". Scottish Government. Cyrchwyd 2 Hydref 2020.
- ↑ "Nicola Sturgeon becomes Scottish first minister". BBC News. 19 Tachwedd 2014. Cyrchwyd 2 Hydref 2020.