Neidio i'r cynnwys

Porth Stinan

Oddi ar Wicipedia
Porth Stinan
Mathbae Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirTyddewi a Chlos y Gadeirlan Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau51.88°N 5.31°W Edit this on Wikidata
Map
[golygwch ar Wicidata]

Bae gyferbyn ag Ynys Dewi, ar arfordir gorllewinol eithaf Sir Benfro yw Porth Stinan (Saesneg: St Justinian's) sydd heddiw'n nodedig am ei orsaf badau achub ac am hen eglwys Sant Stinan. Fe'i lleolir o fewn cymuned Tyddewi a Chlos y Gadeirlan, tua 2 km i'r gorllewin o ddinas Tyddewi ei hun.

Yr hen gapel

Uwch yr hafan a'r môr saif hen Gapel Stinan, a godwyd yn wreiddiol gan yr Esgob Edward Vaughan tua 1515 ar hen safle cynharach a godwyd, mae'n debyg, gan Sant Stinan ei hun c. 6g. Dywedir i glychau'r eglwys gael eu dwyn, a'u cludo ar long a suddodd maes o law; dywedir hefyd y gellir clywed y clychau pan fo'r môr yn stormus.[1] Mae'r adeilad o bwysigrwydd mawr ac wedi'i gofrestru'n Gradd I.[2][3]

Ym Mhorth Stinan, hefyd, mae Gorsaf Bad achub Tyddewi, a sefydlwyd yn 1868, ond ni chodwyd yr adeilad tan 1912. Ceir 3 glanfa. Mae'r môr rhwng Porth Stinan ac Ynys Dewi yn hynod beryglus, a cheir ynysoedd o greigiau'n agos at y wyneb. Hyd at y 2000au credir yr achubwyd dros 200 o bobl gan y badau achub yma. Mae'r hen orsaf, o'r 1870au wedi'i gofrestru'n Radd II[4][5][6][7] Yma ym mae Porth Stinan, hefyd, mae glanfa'r cychod sy'n cludo ymwelwyr i Ynys Dewi drwy fisoedd yr haf - hyd at 40 y dydd.

Ceir yma hefyd Dŵr Gwylio[8][9] a Ffynnon Stinan[10][11] ill dau yn Radd II. Gwarchodfa natur Y Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar yw Ynys Dewi a dim ond 40 o bobl y dydd gaif droedio'r ynys. Gerllaw, mae Lwybr Arfordirol Sir Benfro yn troelli ar y clogwyni garw, ac mae lle i barcio ceir neu feics gerllaw.[12]

Y sant

[golygu | golygu cod]

Credir mai person o Lydaw oedd Stinan, ac unig ffynhonnell ei hanes yw buchedd gan John o Teignmouth a drawsysgrifiodd o o lawysgrif gynharach, nad yw bellach ar gael.[13]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Gorllewin Penfro gan Eirwyn George; Gwasg Carreg Gwalch (2002).
  2. ↑ Cadw. "Ruins of St Justinian's Chapel  (Gradd I) (12692)". Cadw. Cyrchwyd 8 Mehefin 2020.
  3. ↑ "Ruins of St.justinian's Chapel,porthstinian/ St.justinian's, St David's and the Cathedral Close". British Listed Buildings. Cyrchwyd 24 Ebrill 2014.
  4. ↑ "Old Lifeboat House,porthstinian/St.justinian's, St David's and the Cathedral Close". British Listed Buildings. Cyrchwyd 24 April 2014.
  5. ↑ Cadw. "Old Lifeboat House,porthstinian/St.justinian's  (Gradd II) (12692)". Cadw. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  6. ↑ "Lifeboat House,porthstinian/St.justinian's, St David's and the Cathedral Close". British Listed Buildings. Cyrchwyd 24 April 2014.
  7. ↑ Cadw. "Lifeboat House,porthstinian/St.justinian's  (Gradd II) (12695)". Cadw. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  8. ↑ "Watch Tower to Nw.of St.justinian's, Porthstinian/St.justinian's, St David's and the Cathedral Close". British Listed Buildings. Cyrchwyd 24 April 2014.
  9. ↑ Cadw. "Watch Tower to Nw.of St.justinian's, Porthstinian/St.justinian's  (Gradd II) (12694)". Cadw. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  10. ↑ "British Listed Buildings: St Justinian's Well". Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  11. ↑ Cadw. "St Justinian's Well  (Gradd II) (12693)". Cadw. Cyrchwyd 25 Chwefror 2021.
  12. ↑ Gwefan llwybr yr arfordir
  13. ↑ Emanuel, H. D., (1953). STINAN (S. Justinian), sant (fl. yn y 6g). Y Bywgraffiadur Cymreig. Adalwyd 24 Meh 2021, o https://bywgraffiadur.cymru/article/c-JUST-SAI-0550
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Porth_Stinan&oldid=11023346"