Norn

Oddi ar Wicipedia
Neidio i'r panel llywio Neidio i'r bar chwilio
Norn
Mathiaith farw, extinct language Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolWest Scandinavian, Hen Norseg, ieithoedd Germanaidd Gogleddol Edit this on Wikidata
Gwlady Deyrnas Unedig Edit this on Wikidata

Iaith a siaredid yn Shetland ac Ynysoedd Erch tan y cyfnod modern yw'r Norn. Mae hi'n perthyn yn agos i'r Norwyeg a Ffaröeg. Erbyn heddiw tafodiaith Albanaidd yw'r Shetlandeg a siaredir ar yr ynysoedd (er bod dylanwad y Norn yn gryf arni).

Cyflwynwyd yr iaith yn y 9g ar draul yr iaith Picteg. Bu farw siaradwr olaf yr iaith tua 1850. [1] Yn 1894 ymwelodd Jacob Jacobsen ieithydd o Ynysoedd Ffaroe ag ynysoedd Shetland ac Erch, ond enwedig Shetland, er mwyn cofnodi'r iaith Norn fyddai'n debyg i'w Ffaroeg ef. Cofnododd oddeutu 10,000 o eiriau gan hen drigolion yr ynysoedd. Yn 1928 cyhoeddodd ei ymchwil yn y llyfr yn Daneg,Etymologisk ordbog over det norrøne sprog på Shetland (a gyfieithwyd yn ddiweddarach i'r Saesneg). Yn 1929 cofnododd Albanwr, Hugh Marwick, oddeutu 3,000 o eiriau o dafodiaeth Ynysoedd Erth o'r iaith.

Nynorn[golygu | golygu cod y dudalen]

Mae mudiad i adfywio'r iaith gan ei alw'n Nynorn. Ceir trafodaeth ar seineg ac orgraff yr iaith a faint dylid echdynnu o'r dylanwad yr iaith Sgoteg a dreiddiodd i'r iaith dros genedlaethau.[2]

Enghraifft[golygu | golygu cod y dudalen]

Dyma Weddi'r Arglwydd yn Norn.

Fy vor or er i Chimeri.
Halaght vara nam dit.
La Konungdum din cumma.
La vill din vera guerde
i vrildin sin da er i chimeri.
Gav vus dagh u dagloght brau.
Forgive sindorwara sin vi forgiva gem ao sinda gainst wus.
Lia wus ikè o vera tempa, but delivra wus fro adlu idlu.
For do i ir Kongungdum, u puri, u glori, Amen

Dolenni[golygu | golygu cod y dudalen]

Globe of letters.svg Eginyn erthygl sydd uchod am iaith. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
  1. https://www.youtube.com/watch?v=sBt-bCnbhq0
  2. https://www.youtube.com/watch?v=sBt-bCnbhq0