Neverwhere (nofel)

Neverwhere

Enghraifft o'r canlynol	gwaith llenyddol
Awdur	Neil Gaiman
Gwlad	y Deyrnas Unedig
Iaith	Saesneg
Dyddiad cyhoeddi	16 Medi 1996, 1996
ISBN	0-7472-6668-9
Dechrau/Sefydlu	1996
Genre	Ffantasi Trefol
Lleoliad cyhoeddi	Unol Daleithiau America
Lleoliad y gwaith	Llundain
Gwefan	http://www.neilgaiman.com/works/Books/Neverwhere/

Nofel yw Neverwhere gan yr awdur Saesneg Neil Gaiman, a addaswyd o'r gyfres deledu Neverwhere, gan Gaiman a Lenny Henry . Mae'r plot a'r cymeriadau yn union yr un fath ag yn y gyfres, ac eithrio'r ffaith bod ffurf y nofel wedi caniatáu i Gaiman ehangu ac ymhelaethu ar rai elfennau o'r stori ac adfer newidiadau o'i gynlluniau gwreiddiol y roedd angen eu gwneud ar gyfer yn y fersiwn deledu. Yr hyn sy'n fwyaf nodedig yw ymddangosiad y Farchnad Arnofiol yn Harrods (yn y nofel) yn hytrach nag o dan orsaf bŵer Battersea (y gyfres deledu). Y rheswm am hyn yw bod rheolwyr Harrods wedi newid eu meddyliau am y ffilmio. Rhyddhawyd y nofel yn wreiddiol gan BBC Books ym 1996, ar ôl dangos tair pennod o'r gyfres deledu. Ynghyd â hynny rhyddhawyd CD a casét geiriau llafur, hefyd gan y BBC.

Cafodd y nofel lwyddiant mawr, ond ni chafodd ei y cyfres teledu gwreiddiol gymaint o sylw rhyngwladol â'r nofel. Yn ogystal â chael ei gyfieithu i amryw o ieithoedd, cafodd ei ailgyhoeddi hefyd fel fersiwn "Testun a Ffefrir gan yr Awdur", (cyfuniad o'r fersiwn Saesneg ryngwladol a gwreiddiol, gyda golygfeydd ychwanegol wedi'u hailosod gan Gaiman) ochr yn ochr â American Gods yn 2006. Roedd gan fersiwn wreiddiol BBC Books glawr gan y cydweithredwr Gaiman Dave McKean, wedi'i gymryd o'r graffeg modrwy pen aderyn, dwrn fflamio, a graffeg steil y Rheilffordd Danddaearol Llundain, a grëwyd gan McKean ar gyfer y gyfres, yn ogystal ag adran fer gan Gaiman ar gynhyrchiad y gyfres.

Plot

Stori Richard Mayhew a'i dreialon a'i helyntion yn Llundain yw Neverwhere. Ar ddechrau'r stori, mae'n ddyn busnes ifanc, symudodd yn ddiweddar o'r Alban gyda bywyd normal o'i flaen. Mae hyn yn chwalu, fodd bynnag, pan mae'n stopio i helpu merch ifanc ddirgel sy'n ymddangos o'i flaen, yn gwaedu ac yn gwanhau, wrth iddo gerdded gyda'i ddyweddi i ginio i gwrdd â'i bos dylanwadol.

Y bore ar ôl i Richard achub y ferch, o’r enw Door, o’r strydoedd, mae hi’n gwella’n fawr, ac yn ei anfon i ddod o hyd i’r Marquis de Carabas, dyn a fydd yn gallu helpu Drws i ddianc rhag dau lofrudd drwgenwog, y Meistri Croup a Vandemar. Mae Richard yn dod â'r Marquis yn ôl i'w fflat i gwrdd â Door, dim ond i weld y ddau ohonynt yn diflannu'n sydyn. Yn fuan wedi hynny, mae Richard yn dechrau sylweddoli canlyniadau yr hyn y mae wedi ei wneud. Mae'n ymweld i fod yn anweledig; mae'n colli ei swydd, lle mae'n ymddangos nad oes unrhyw un yn ei gydnabod, ac mae ei fflat yn cael ei rentu allan i bobl eraill. Nid yw ei ddyweddi yn ei gydnabod mwyach.

Yn benderfynol o wella pethau, mae Richard yn ceisio mynd i fyd Llundain Isod (London Below) i chwilio am Door. Mae'n dod o hyd i dramp o Lundain Isod, sef yr unig berson sy'n gallu ei weld, ac mae'n adrodd enw'r Farchnad Arnofiol fel yr unig le sy'n hysbys iddo yn yr isfyd. Mae'r tramp yn dod â Richard i deyrnas y Rat-Speakers, sy'n addoli ac yn cyflawni tasgau i lygod mawr. Maen nhw'n ceisio ymosod ar a dwyn o Richard, ond maen nhw'n dilyn gorchmynion gan y prif lygoden fawr a'i ollwng yn rhydd. Yna mae'n teithio ar draws y pont ddirgel Night's Bridge, lle mae ei dywyllwch yn lladd tywyswr Rat-Speaker Richard, Anesthesia. Yn y pen draw, mae'n cyrraedd y Farchnad Arnofiol, lle mae'n cwrdd eto â Door, sy'n cynnal clyweliad ar gyfer gwarchodwyr corff. Wrth fynd i'r Farchnad, basâr enfawr lle mae pobl yn cyfnewid am bob math o eitemau sothach a hudol, mae Richard yn sylweddoli nad yw Llundain Isod yn lle mor wael.

Mae'r gwarchodwr corff a'r ymladdwr chwedlonol "Hunter" yn ymuno â'u grŵp, sydd nawr yn cynnwys Door, y Marquis a Hunter, gyda Richard yn tagio ymlaen, yn mynd allan i Earl's Court. Mae Door a'r Marquis eisoes wedi teithio i gartref Door ac wedi darganfod cofnod dyddiadur a ysgrifennir gan dad Door, sy'n ei chynghori i ofyn am gymorth gan yr Angel Islington. Pan fydd y pedwar yn cyrraedd Earl's Court, ar drên tanddaearol dirgel sy'n dilyn ei amserlen ryfedd ei hun, gorfodir y Marquis i adael. Mae hyn oherwydd hen achwyniad rhyngddo ef a'r Iarll. Mae'r gweddill yn darganfod bod angen iddynt deithio trwy'r crair Angelus i gyrraedd Islington, a bod yr Angelus yn byw yn yr Amgueddfa Brydeinig.

Mae Door a Richard yn teithio i'r Amgueddfa, tra bod Hunter, oherwydd melltith sy'n ei hatal rhag mynd i mewn i Lundain Uchod, yn aros yng ngorsaf danddaearol segur yr Amgueddfa Brydeinig. Ar ôl rhywfaint o chwilio maen nhw'n dod o hyd i'r Angelus, y mae Drws yn ei "agor" gan ddefnyddio Talent ei theulu, ac yn teithio trwyddo i gartref tanddaearol yr angel. Mae Islington yn esbonio bod ei swydd fel amddiffynnwr Llundain Isod yn gosb am suddo Atlantis, a oedd hefyd o dan ei ofal, ac yn dweud wrth Door y bydd yn ei helpu iddi ddysgu pwy a laddodd ei theulu, am bris. Rhaid iddi hi a'i chwmni adfer allwedd unigryw gan y Black Friars a dod â hi at yr angel.

Mae'r ddau yn dychwelyd i'r Amgueddfa ac yn mynd isod i ailuno gyda Hunter. Yn y cyfamser, mae'r Marquis yn chwilio am Croup a Vandemar, gan gyfnewid ffiguryn Tang amhrisiadwy am wybodaeth ynglŷn â phwy a orchmynnodd lofrudd teulu Door. Y gwir bris am y wybodaeth hon, fodd bynnag, yw ei fywyd; Mae Croup a Vandemar yn ei ddal, ei arteithio, a'i ladd, gan dorri'r cytundeb "head start" un-awr a oedd yn rhan o'u bargen gyda'r Marquis.

Mae Door, Richard, a Hunter yn mynd ymlaen i breswylfa y Black Friars. Yno, maent yn wynebu cyfres o dair dioddefaint; mae Hunter yn ennill prawf cryfder, mae Door yn ennill prawf deallusrwydd, ac mae Richard yn ennill prawf cymeriad. Mae'n argyhoeddedig bod ei anturiaethau isod wedi bod yn rhithwelediad, ond mae trinket gan ei ffrind meirw Anesthesia yn ei ail-arwain. O ganlyniad, mae'r tri yn llwyddo i ennill yr allwedd. Mae dioddefaint Richard yn ei newid yn fawr, gan beri iddo golli'r rhan fwyaf o'i hunan-amheuon; mae bellach yn ddigon hyderus i ryngweithio â bodau eraill Llundain Isod. Yna mae'r tri yn teithio i'r Farchnad Arnofiol, lle nad ydyn nhw'n gallu dod o hyd i'r Marquis, ond lle mae Hammersmith, ffrind gof Door, yn gallu ffugio yn gyfrinachol copi o'r allwedd a enillodd Richard. Mae Richard yn recriwtio Lamia, un o'r Velvets tebyg i fampir, fel tywyswr i'w harwain at breswylfa'r angel.

Maen nhw'n teithio ar Down Street Llundain Isod, tuag at Islington. Mae Door, Richard, Lamia, a Hunter yn gwneud eu ffordd i lawr llwybr hir Down Street. Yn y cyfamser, mae corff y Marquis wedi ei ganfod yn y Farchnad a wedi'i adfywio gan Old Bailey, sy'n defnyddio'r blwch sy'n cynnwys bywyd y Marquis. Wedi'i wanhau, mae'r Marquis yn dilyn Door a'r chwmni. Ar Down Street, darganfyddir roedd Lamia yn ddewis peryglus ar gyfer tywysydd, oherwydd bod y pris y mae'n fynnu o Richard am ei wasanaethau yn uwch nag y gall ei dalu tra'n aros yn byw, ond mae'r Marquis yn ymddangos mewn pryd i'w achub.

Mae Hunter yn datgelu ei bod yn fradwr i achos Door ers amser maith. Mae hi'n rhoi Door i Croup a Vandemar, yn ei cyfnewid am y waywffon hudol sydd ei hangen arni i hela a lladd Bwystfil Llundain. Mae Croup a Vandemar, gyda Drws yn gaeth, yn teithio tuag i lawr, tra bod Richard, y Marquis, a Hunter yn teithio ar gyflymder arafach, i gyd tuag at y labyrinth mawr y mae angen iddynt basio trwyddo i gyrraedd Islington. Yn y labyrinth hwn mae Bwystfil Llundain yn byw. Mae Hunter a Richard yn ei frwydro, gyda Richard yr unig oroeswr. Rhuthrodd Richard a’r Marquis ymlaen, i’r gwrthdaro terfynol, lle datgelir gwir natur Islington. Datgelir taw Islington gorchmynnodd Croup a Vandemar i ladd teulu Door i ddial ar tad Door am ei fod wedi gwrthod ei helpu. Mae hefyd yn datgelu ei fod hefyd wedi newid dyddiadur ei thad er mwyn ei ddenu iddo. Mae Islington yn dymuno defnyddio Door a’r allwedd i'w gorfodi i agor y drws i’r Nefoedd, lle mae eisiau goruchafiaeth dros yr holl angylion eraill fel dial am ei waharddiad. Ar ôl i Richard gael ei arteithio gan Croup a Vandemar, mae Door yn cytuno i agor y drws, ond mae hi'n defnyddio'r copi o'r allwedd a enillodd Richard. Nid yw'r allwedd yn agor y drws i'r Nefoedd, ond yn lle i rywle arall, mor bell i ffwrdd ag y gallai ddychmygu, i Uffern yn ôl pob tebyg. Mae Islington, Croup a Vandemar i gyd yn cael eu sugno trwy'r porth cyn i'r Door ei gau. Yna mae Door yn defnyddio allwedd go iawn y Black Friars i ganiatáu i Richard deithio yn ôl i Lundain Uchod, lle mae'n cael ei fywyd arferol yn ôl, fel yr oedd ganddo cyn iddo gwrdd â Door.

Ar ôl dychwelyd adref, mae Richard yn hapus am gyfnod, ond mae'n sylweddoli bod ei brofiadau wedi ei newid, a bod ei hen fywyd a'i ffrindiau yn golygu fawr ddim iddo nawr. Mae'n sylweddoli nad yw'n fodlon â'r byd normal, ac mae eisiau dychwelyd i Llundain Isod ond nid yw'n gwybod sut i wneud hynny. Mae'n tynnu siâp drws gyda'i gyllell (anrheg gan Hunter), ond does dim byd yn digwydd felly mae'n teimlo'n anobeithiol o ddychwelyd ac yn teimlo ei fod wedi difetha ei fywyd, ond yn y diwedd mae'r Marquis yn ymddangos i darparu ffordd yn ôl.

Addasiadau a dilyniannau

Awgrymmodd Gaiman bydd dilyniant hyd nofel fer, yn yr adran sylwebaeth ei gasgliad o straeon byrion Fragile Things, a gyhoeddwyd yn 2009. Dywedwyd bod y stori, o'r enw "How The Marquis Got His Coat Back", ar y pryd yn "hanner-ysgrifenedig". Cyhoeddwyd y stori yn antholeg Rogues yn 2014, a olygwyd gan George RR Martin .

Mae FAQ gwefan Gaiman yn nodi bod dilyniant hyd nofel i'r llyfr yn bosibilrwydd; mae'n debyg mai The Seven Sisters fydd y teitl arno. Ar wahân i'r hen ddatganiad "Nid wyf yn credu mai hwn yw'r llyfr nesaf y byddaf yn ei ysgrifennu," nid oes unrhyw arwydd pryd y bydd yn cwblhau'r nofel. Ym mis Chwefror 2017, wrth hyrwyddo ei lyfr mwyaf newydd, Norse Mythology, yn Llundain, cadarnhaodd Gaiman ei fod wedi ysgrifennu tair pennod o The Seven Sisters .

Dechreuodd cyfres llyfr comig  gyfyngedig naw-rhifyn ym mis Mehefin 2005, a ysgrifennwyd gan Mike Carey (o'r gyfres Vertigo Comics Lucifer), gyda chelf gan Glenn Fabry.

Darlledwyd addasiad radio llawn sêr rhwng 16 a 22 Mawrth 2013, a gomisiynwyd gan BBC Radio 4 a BBC Radio 4 Extra. Roedd sylwadau beirniaid yn ffafriol dros ben.

Yn 2017, rhyddhaodd HarperAudio, argraffnod o HarperCollins, llyfr sain o'r nofel, wedi ei adrodd gan Gaiman.