Masnach gwastraff byd-eang

Oddi ar Wicipedia
Masnach gwastraff byd-eang
Mathmasnach ryngwladol Edit this on Wikidata

Y fasnach wastraff fyd-eang yw'r fasnach trin gwastraff ryngwladol rhwng gwledydd, ei gasglu, ei symud a'i waredu neu ei ailgylchu ymhellach. Mae gwastraff gwenwynig neu beryglus yn aml yn cael ei fewnforio o wledydd cyfoethog i wledydd sy'n datblygu.

Mae Adroddiad Banc y Byd Beth yw Gwastraff: Adolygiad Byd-eang o Reoli Gwastraff Solet, yn disgrifio faint o wastraff solat a gynhyrchir mewn gwlad benodol, gyda'r gwledydd sy'n cynhyrchu mwy o wastraff solet yn fwy datblygedig yn economaidd ac yn fwy diwydiannol.[1] Mae'r adroddiad yn esbonio: "Yn gyffredinol, po uchaf yw'r datblygiad economaidd a'r gyfradd drefoli, y mwyaf o wastraff solet a gynhyrchir."[1] Felly, mae gwledydd yn y Gogledd Byd-eang, sy'n fwy datblygedig yn economaidd ac yn drefol, yn cynhyrchu mwy o wastraff solet na gwledydd De Byd-eang.[1]

Mae’r llifau gwastraff masnach rhyngwladol presennol yn dilyn patrwm o wastraff sy’n cael ei gynhyrchu yn y Gogledd Byd-eang ac yn cael ei allforio a’i waredu yn y De Byd-eang. Ceir nifer o ffactorau sy'n effeithio ar ba wledydd sy'n cynhyrchu gwastraff a faint, lleoliad daearyddol, graddau diwydiannu, a lefel integreiddio i'r economi fyd-eang.

Mae nifer o ysgolheigion ac ymchwilwyr wedi cysylltu'r cynnydd sydyn mewn masnachu gwastraff (ac effeithiau negyddol masnachu gwastraff) â'r polisi economaidd neoryddfrydol.[2][3][4][5] Mae'r symudiad tuag at bolisi "marchnad rydd" wedi hwyluso'r cynnydd sydyn yn y fasnach wastraff fyd-eang.

Mae’r fasnach wastraff fyd-eang wedi cael effeithiau negyddol ar lawer o bobl, yn enwedig mewn gwledydd tlotach sy’n datblygu. Yn aml nid oes gan y gwledydd hyn brosesau na chyfleusterau ailgylchu diogel, ac mae pobl yn prosesu'r gwastraff gwenwynig â'u dwylo noeth.[6] Yn aml nid yw gwastraff peryglus yn cael ei waredu na'i drin yn briodol, gan arwain at wenwyno'r amgylchedd cyfagos ac arwain at salwch a marwolaeth mewn pobl ac anifeiliaid.[7] Mae llawer o bobl wedi profi salwch neu farwolaeth oherwydd y ffordd anniogel y caiff y gwastraff peryglus hwn ei drin.

Gwastraff cemegol[golygu | golygu cod]

Gwastraff cemegol yw gormodedd o gemegau peryglus na ellir eu defnyddio, cemegau a gynhyrchiwyd yn bennaf gan ffatrïoedd mawr. Mae'n hynod o anodd a chostus ei waredu, a'r ateb hawdd yw eu danfon i wlad arall. Mae'n achosi llawer o broblemau a risgiau iechyd wrth ddod i gysylltiad â nhw, a rhaid trin y gwastraff yn ofalus a hynny mewn cyfleusterau prosesu gwastraff gwenwynig.

Yr Eidal yn dympio cemegau peryglus yn Nigeria[golygu | golygu cod]

Un enghraifft o wastraff cemegol yn cael ei allforio o'r Gogledd Byd-eang i'r De Byd-eang oedd geisiodd dyn busnes o'r Eidal osgoi rheoliadau economaidd Ewropeaidd.[8] Honnir iddo allforio 4,000 tunnell o wastraff gwenwynig, yn cynnwys 150 tunnell o ddeuffenylau polyclorinedig, neu PCBs, gwnaeth $4.3 miliwn o lew wrth gludo'r gwastraff peryglus i Nigeria.[9] Cyhoeddodd Fordham Environmental Law Review erthygl yn egluro effeithiau’r gwastraff gwenwynig a osodwyd ar Nigeria yn fanylach:

“Gan gam-labelu’r gwastraff fel 'gwrtaith', twyllodd y cwmni Eidalaidd weithiwr coed wedi ymddeol/anllythrennog i gytuno i storio’r gwenwyn yn ei iard gefn ym mhorthladd afon Koko yn Nigeria am gyn lleied â 100 doler y mis. Roedd y cemegau gwenwynig hyn yn llygad yr haul poeth a ger maes chwarae plant. Gollyngodd rhai o'r casgenni i system ddŵr Koko gan arwain at farwolaeth un-deg-naw o bentrefwyr a oedd yn bwyta reis wedi'i halogi o fferm gyfagos."[9]

Gwastraff plastig[golygu | golygu cod]

Mae'r fasnach mewn gwastraff plastig wedi'i nodi fel prif achos sbwriel morol. Yn aml nid oes gan wledydd sy'n mewnforio'r plastigau mo'r gallu i brosesu'r holl ddeunydd. O ganlyniad, mae'r Cenhedloedd Unedig wedi gosod gwaharddiad ar fasnach gwastraff plastig oni bai ei fod yn bodloni meini prawf penodol.

Effaith[golygu | golygu cod]

Effeithiau ar yr amgylchedd[golygu | golygu cod]

Mae'r fasnach gwastraff peryglus yn cael effeithiau trychinebus ar yr amgylchedd a'r ecosystemau naturiol ac mae'r crynodiadau o lygryddion organig parhaus wedi gwenwyno'r ardaloedd o amgylch safleoedd dympio, gan ladd nifer o adar, pysgod a bywyd gwyllt arall.[7] Profwyd fod crynodiadau cemegol metal trwm yn yr aer, dŵr, pridd, a gwaddod yn yr ardaloedd dympio gwenwynig hyn ac o'u cwmpas, ac mae lefelau crynodiad yn uchel iawn ac yn wenwynig.[7]

Ymatebion rhyngwladol i faterion masnach gwastraff byd-eang[golygu | golygu cod]

Cafwyd amrywiaeth o ymateb rhyngwladol i’r problemau sy’n gysylltiedig â’r fasnach wastraff fyd-eang a'r holl ymdrechion i’w reoleiddio ers dros ddeng mlynedd ar hugain. Mae'r fasnach gwastraff peryglus wedi bod yn anodd ei rheoleiddio gan fod cymaint o wastraff yn cael ei fasnachu, a cheir cyfreithiau sy'n anodd eu gorfodi. At hynny, yn aml mae bylchau mawr yn y cytundebau rhyngwladol hyn sy'n caniatáu i wledydd a chorfforaethau ollwng gwastraff peryglus mewn ffyrdd peryglus. Yr ymgais fwyaf nodedig i reoleiddio'r fasnach gwastraff peryglus fu Confensiwn Basel.[10]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 What a Waste: A Global Review of Solid Waste Management (Adroddiad). World Bank.
  2. ↑ Nixon, Rob (2011). Slow Violence and the Environmentalism of the Poor. Cambridge, MA: Harvard University Press.
  3. ↑ Grossman, Gene M.; Krueger, Alan B. (1994). "Environmental Impacts of a North American Free Trade Agreement". In Garber, Peter (gol.). The U.S. Mexico Free Trade Agreement. MIT Press. tt. 13–56. doi:10.3386/w3914. ISBN 0-262-07152-5.
  4. ↑ Smith, Jackie (March 2001). "Globalizing Resistance: The Battle of Seattle and the Future of Social Movements". Mobilization: An International Quarterly 6 (1): 1–19. doi:10.17813/maiq.6.1.y63133434t8vq608. http://d-scholarship.pitt.edu/26753/1/Battle_in_Seattle_Smith_Mobilization_2000.pdf.
  5. ↑ 15 Harv. J. L. & Pub. Pol'y 373 (1992)Fallacies of Free Market Environmentalism, The ; Blumm, Michael C.
  6. ↑ Grossman, Elizabeth (10 Apr 2006). "Where Computers Go to Die — and Kill". Salon.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Frazzoli, Chiara; Orisakwe, Orish Ebere; Dragone, Roberto; Mantovani, Alberto (2010). "Diagnostic Health Risk Assessment of Electronic Waste on the General Population in Developing Countries' Scenarios". Environmental Impact Assessment Review 30 (6): 388–399. doi:10.1016/j.eiar.2009.12.004.
  8. ↑ Clapp, J. (1994). "Africa, NGOs, and the International Toxic Waste Trade". The Journal of Environment & Development 3 (2): 17–46. doi:10.1177/107049659400300204.
  9. ↑ 9.0 9.1 Okaru, Valentina O. (2011). "The Basil Convention: Controlling the Movement of Hazardous Wastes to Developing Countries". Fordham Environmental Law Review. 6th 4 (2): 138.
  10. ↑ Abrams, David J. (1990). "Regulating the International Hazardous Waste Trade: A Proposed Global Solution". Columbia Journal of Transnational Law 28: 801–846. https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/cjtl28&div=43&id=&page=. Adalwyd 24 Feb 2014.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Masnach_gwastraff_byd-eang&oldid=11765945"