Mafon cochion

Oddi ar Wicipedia
Ffrwyth mafon cochion

Planhigyn pigog gyda ffrwyth coch a blasus ydy mafon cochion (Lladin:Rubus idaeus a'i berthnasau; Saesneg: Raspberry) sy'n tyfu mewn hen erddi, neu'n cael eu tyfu'n bwrpasol am eu ffrwyth melys. Mae'r gair 'mafon cochion' yn cyfeirio at y ffrwyth a'r planhigyn.

Mathau[golygu | golygu cod]

Ceir sawl math ohonynt gan gynnwys:

  • Rubus arcticus (Arctic Raspberry)
  • Rubus crataegifolius (Korean Raspberry)
  • Rubus idaeus (llwyn mafon, European Red Raspberry)
  • Rubus leucodermis (Whitebark neu Western Raspberry)
  • Rubus occidentalis (Black Raspberry)
  • Rubus odoratus (llwyn mafon pêr, Flowering Raspberry)
  • Rubus phoenicolasius (Wine Raspberry or Wineberry)
  • Rubus strigosus (American Red Raspberry)

Tyfu[golygu | golygu cod]

Mae planhigion mafon cochion yn awchu am ddau beth: dŵr a haul. Yn draddodiadol yng nghanol yr haf yn unig y gwelwyd y planhigyn yn dwyn ffrwyth; erbyn heddiw maent yn cael eu tyfu yng ngwledydd Prydain drwy'r flwyddyn.

Mae'r wenynen fêl wrth ei bodd yn chwilio am neithdar ym mlodau'r planhigyn hwn.

Rhinweddau meddygol[golygu | golygu cod]

Maethynau mewn mafon cochion sydd heb eu coginio[1]
Maeth Gwerth yn ôl pob 123 gram % Gwerth Dyddiol
Egni 64 kcal
Ffibr, cyfanswm 8 g 32%
Siwgwr, cyfanswm 5.4 g
Calsiwm, Ca 30.7 mg 3%
Magnesiwm, Mg 27.1 mg 7%
Haearn, Fe 0.8 mg 5%
Manganîs, Mn 0.8 mg 41%
Potasiwm, K 186 mg 5%
Sodiwm, Na 1.2 mg 0%
Fitamin C, cyfanswm Asid asorbig 32.2 mg 54%
Fitamin A, IU 40.6 IU 1%
Fitamin K, mcg 9.6 mcg 12%
Ffolat, mcg 25.8 mcg 6%
Lutin + zeaxanthin 167 mcg ne

ne: Gwerth dyddiol: heb ei ddarganfod hyd yma

Honir fod y dail yn gwella llwnc tost, (dolur gwddw) ac wlsers ceg.[2] Mae dail y planhigyn hwn yn llawn tannin (fel aelod arall o'r teulu, sef mwyar duon), ac felly'n medru gwella dolur rhydd. Fe'i defnyddir yn draddodiadol i baratoi merch ar gyfer geni plentyn, rhag i broblemau godi, ac fe'i defnyddir hefyd pan fo misglwyf trwm ar ferch.[3]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Nutritiondata.com, darparwyd y data gan USDA SR20
  2. Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.
  3. "Gwefan Saesneg Peace Health". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-09-07. Cyrchwyd 2009-04-11.

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]