Fitamin A

Dyma strwythyr retinol, sef ffurf mwya cyffredin fitamin A, (o ran diet).

Teulu o foleciwlau (y retinoids) gyda siap tebyg iawn iddynt ydyw Fitamin A.

O ran bwydydd anifeiliaid, mae'r ffurf mwyaf cyffredin o'r fitamin hwn yn ester ('retinyl palimitate' fel arfer) neu asid retonig. Mae pob ffurf o'r fitamin yn cynnwys cylch Beta-ioned ('Beta Ionone' yn Saesneg); atodir ar y cylch cadwyn isoprenoid sy'n hanfodol i fitaminau weithio'n iawn. Mae Beta-carotine yn llawn o fitamin A.

Darganfyddwyd fitamin A rhwng 1906 a 1917 yn Unol Daleithiau America. Fe wnaed y ffurf synthetig yn 1947 yn yr Iseldiroedd.

Bwydydd sy'n cynnwys fitamin A

Mae fitamin A i'w gael yn y bwydydd canlynol:

• iau (cig eidion, porc, cyw iâr, twrci, pysgodyn) (6500 μg 722%)
• moron (835 μg 93%)
• dail brocoli (800 μg 89%)
• tatws melys (709 μg 79%)
• bresych bras (681 μg 76%)
• menyn (684 μg 76%)
• sbigoglys (469 μg 52%)
• dail gwyrdd
• pwmpen (369 μg 41%)
• bresych llyfnddail (333 μg 37%)
• melon cantaloupe (169 μg 19%)
• wyau ieir (140 μg 16%)
• bricyll (96 μg 11%)
• papaya (55 μg 6%)
• mango (38 μg 4%)
• pŷs (38 μg 4%)
• brocoli (31 μg 3%)
• gwrdiau