Llyn Lugano
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | llyn, area not part of a municipality of Switzerland  |
|---|---|
| Rhan o | Italy–Switzerland border, Northern Italian lakes |
 | |
| Enw brodorol | Lago di Lugano |
| Gwladwriaeth | Y Swistir, yr Eidal |
| Rhanbarth | Ticino, Lombardia |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Llyn yn ne-ddwyrain y Swistir yw Llyn Lugano (Eidaleg: Lago di Lugano neu Ceresio; Lladin: Ceresius lacus; Lombardeg: Lagh de Lugan; Almaeneg: Luganersee), ar y ffin rhwng y Swistir a'r Eidal. Mae'r llyn yn dwyn enw'r ddinas fwyaf ar ei glannau, Lugano. Mae'r llyn rhwng Llyn Maggiore a Llyn Como. Mae'r llyn yn llifo i Lyn Maggiore trwy'r Tresa. Mae'r pwynt dyfnaf, 288 metr, ychydig i'r dwyrain o Gandria, yn rhan Eidalaidd y llyn. Mae'r arwynebedd yn 48.7 km².
Ffurfiant[golygu | golygu cod]
Llyn rhewlifol yw'r llyn yn wreiddiol. Fe’i crybwyllwyd gan Gregory o Tours yn 590 fel y Ceresio, gan gyfeirio at y cerasws Lladin,[1] a’r llu o goed ceirios a dyfodd ac a flodeuodd ar lannau’r llyn ar y pryd.[2] Yn 804 mae un yn ysgrifennu am y llyn gan gyfeirio at Laco Luanasco.[1]
Yn 1848 adeiladwyd clawdd dros y llyn, gan ddechrau o farian rhwng Melide a Bissone, y Melidedijk. Gwnaeth hyn gysylltiad uniongyrchol rhwng Lugano a Chiasso yn bosibl. Mae Rheilffordd Gotthard a thraffordd yr A2 yn rhedeg ar draws y trochiad. Mae'r clawdd yn rhannu'r llyn yn ddau fasn, basn gogleddol 27.5 km² a basn deheuol 21.4 km². Mae camlas gyda phontydd yn caniatáu llif dŵr a llongau. Mae'r amser cadw cymedrig llyn o 8.2 mlynedd yn wahanol iawn rhwng basn gogleddol (11.9 mlynedd) a de (2.3 blynedd).
Mae 63% o'r arwynebedd o 48.7 km² yn diriogaeth y Swistir, a'r 37% yn Eidal yn weddill. Mae'r rhan sydd ar ochr Swistir yn cael ei hadnabod fel Swistir Eidalaidd. Mae allglofan Campione d'Italia, ardal ddi-doll, wedi'i lleoli ar lan dde-ddwyreiniol y llyn.
Treflannau[golygu | golygu cod]
Ymhlith y lleoedd sydd wedi'u lleoli ar y llyn (mewn trefn clocwedd) mae:
- Lugano (CH)
- Gandria (CH)
- San Mamete (I)
- Porlezza (I)
- Valsolda (I)
- Campione d'Italia (I - allglofan)
- Bissone (CH)
- Maroggia (CH)
- Capolago (CH)
- Riva San Vitale (CH)
- Brusino Arsizio (CH)
- Porto Ceresio (I)
- Ponte Tresa (I / CH)
- Caslano (CH)
- Magliaso (CH)
- Agno (CH)
- Montagnola (CH)
- Figino (CH)
- Morcote (CH)
- Melide (CH)
- Paradwys (CH)
Hamdden[golygu | golygu cod]
Caniateir ymdrochi yn y llyn yn unrhyw un o'r 50 neu fwy o sefydliadau ymolchi sydd wedi'u lleoli ar hyd glannau'r Swistir.[3]
Mae'r mwyafrif o'r lleoedd hyn yn y Swistir, rhan lai yn yr Eidal. Mae'r llyn yn fordwyol, ac yn cael ei ddefnyddio gan nifer sylweddol o longau preifat. Mae cychod teithwyr y Società Navigazione del Lago di Lugano (SNL) yn darparu gwasanaethau ar y llyn, at ddibenion twristiaeth yn bennaf, ond hefyd yn cysylltu Lugano â chymunedau eraill ar lan y llyn, rhai nad oes ganddynt fynediad i'r ffordd.
Dolenni[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 "Lake Lugano". Historic Dictionary of Switzerland (yn Eidaleg). Cyrchwyd 2008-11-23.
- ↑ "Itinerari - Il Lago dei Ciliegi". Il Gommone (yn Eidaleg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006-05-06. Cyrchwyd 2008-11-22.
- ↑ "Stato di Salute del Ceresio". LakeLugano.ch. Società Navigazione Lago di Lugano. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-12-28. Cyrchwyd 2008-11-22. (in Italian)