Independent Nation: Should Wales leave the UK?

Llyfr am annibyniaeth i Gymru gan y newyddiadurwr Will Hayward yw Independent Nation: Should Wales leave the UK?. Biteback Publishing a gyhoeddodd y gyfrol a hynny yn 2022.

Ynghylch

Mae’r llyfr yn trafod teimladau’r wlad am annibyniaeth ac yn anelu at wella ansawdd y ddadl am annibyniaeth i Gymru gyda Hayward yn ychwanegu, “Felly syniad y llyfr yw y gallai dau berson gwahanol ddarllen y llyfr hwn a gallent ddod i gasgliadau gwahanol yn seiliedig ar eu hagwedd at risg, eu hincwm a lle maent yn byw yng Nghymru.”

Mae'r llyfr yn trafod y prif bynciau trafod ynghylch annibyniaeth i Gymru sy'n cynnwys;

• A all Cymru ei fforddio?
• Aelodaeth yr UE
• Pensiynau a'r ddyled genedlaethol
• Tebygolrwydd o gael annibyniaeth
• Sut byddai'r refferendwm yn gweithio?
• Pam mae pobl eisiau annibyniaeth
• A allai Cymru werthu trydan i Loegr?

Mewn adolygiad i’r Sefydliad Materion Cymreig, disgrifia Glyndwr Jones y gyfrol fel llyfr diduedd, gwybodus a difyr sy’n archwilio’n wrthrychol wirionedd ac anwiredd dadl annibyniaeth Cymru. Mae cwestiwn Gorllewin Lothian yn cael ei godi am ddiffyg senedd Saesneg i Loegr yn unig. Mae’r llyfr hefyd yn sôn am benderfyniadau gwael llywodraeth y DU sy’n cynnwys:

• Diffyg swm canlyniadol Barnett ar gyfer Cymru a’r Alban ar ôl cytundeb DUP a oedd yn golygu £1 biliwn i Ogledd Iwerddon
• Effaith negyddol Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020 ar ddatganoli yng Nghymru
• Dosbarthu HS2 fel prosiect "Cymru a Lloegr" er nad oes trac o gwbl yng Nghymru, sy'n golygu bod Cymru ar ei cholled o £5 biliwn

Mae’r llyfr yn nodi’r berthynas doredig rhwng llywodraethau’r DU a Chymru ac yn trafod safbwyntiau cefnogol a gwrthwynebol am annibyniaeth i Gymru. Mae Hayward yn trafod arian cyfred, yr UE, a chynhyrchu ynni, ymhlith ffactorau eraill ac mae Hayward yn dod i'r casgliad ar annibyniaeth, " Gallwn fod yn argyhoeddedig, ond nid wyf eto ".

Dywed y newyddiadurwr Ifan Morgan Jones fod y gyfrol yn debygol o gael effaith sylweddol ar y ddadl ynghylch Cymru annibynnol ac yn defnyddio arddull mater o ffaith gyda chyngor adeiladol llawn gwybodaeth. Mae Huw Edwards yn nodi yn rhagair y gyfrol nad oes llawer o drafod wedi bod am fanylion annibyniaeth. Mae cryfderau’r gyfrol yn cynnwys y cyfoeth o ymchwil cyfweld, ac mae agweddau gwanach yn cynnwys diffyg trafodaeth am hunaniaeth a chenedlaetholdeb a phwysigrwydd diwydiant cyfryngau cenedlaethol cryf.

Cafodd Hayward ei synnu yn ystod ymchwil ar gyfer ei lyfr at faint o bobl oedd yn cefnogi annibyniaeth i Gymru i ennill aelodaeth o’r UE, ond ychwanegodd hefyd nad oedd hyn yn “ffactor mwyafrifol ”.

Ar 7 Rhagfyr 2022, bu Hayward yn trafod ei lyfr ochr yn ochr â Gerry Hassan i drafod ei lyfr Scotland Rising: The Case for Independence. Ymddangosodd y ddau yn y City Arms yng Nghaerdydd mewn cydweithrediad rhwng Podlediad Hiraeth a Chanolfan Llywodraethiant Cymru Prifysgol Caerdydd ar gyfer dadl wleidyddol wybodus.

"Dim ceiniog llai"

Yn ystod eu hymgyrch etholiad cyffredinol 2019, fe wnaeth y Torïaid addo i bobl Cymru y byddai Cymru yn cael "dim ceiniog llai" ar ôl Brexit. Dywed Hayward i’r Torïaid dorri’r addewid hwn i bobl Cymru. Wrth ymateb i gyllid yr UE ar ôl Brexit, dwedodd Boris Johnson "We want to control that, don't we?", gyda chytun y Tori Cymreig Alun Cairns. Dywed Hayward fod hyn yn dangos diffyg parch at ddatganoli ac eu bod yn cymryd yn ganiataol mai "Westminster knows best".