Hwlffordd (etholaeth seneddol)
| Hwlffordd Etholaeth Bwrdeistref | |
|---|---|
| Creu: | 1545 |
| Diddymwyd: | 1885 |
| Math: | Tŷ'r Cyffredin |
| Aelodau: | Un |
Roedd Hwlffordd yn gyn-etholaeth seneddol Gymreig a oedd yn dychwelyd un Aelod Seneddol (AS) i Dŷ'r Cyffredin o 1545 i 1885.
Hanes[golygu | golygu cod]
Cafodd yr etholaeth ei chreu ym 1545, fel yr ail etholaeth fwrdeistref ar gyfer Sir Benfro. Pan ddanfonodd Cymru ei haelodau cyntaf i San Steffan ym 1542 roedd Hwlffordd yn fwrdeistref oddi fewn i etholaeth Bwrdeistref Penfro.
O 1832-1885 roedd yr etholaeth yn cynrychioli tair bwrdeistref sef Hwlffordd, Abergwaun ac Arberth.
Cafodd yr etholaeth ei diddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1885 gan gael ei chyfuno gydag etholaeth Bwrdeistref Penfro i greu etholaeth newydd Penfro a Hwlffordd.
Aelodau Seneddol[golygu | golygu cod]
1543–1660[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn | Aelod |
|---|---|
| 1547 | Richard Howell [1] |
| 1553 (Hyd) | Richard Taylor [1] |
| 1554 (Ebr) | Richard Howell [1] |
| 1555 | John Bolton neu Button [1] |
| 1558 | Thomas ab Owen [1] |
| 1559 | Hugh Harris[2] |
| 1562 | Rice Morgan [2] |
| 1571 | John Garnons [2] |
| 1572 | Alban Stepneth [2] |
| 1588 | Syr John Perrot[2] |
| 1593 | Syr Nicholas Clifford [2] |
| 1597 | Syr James Perrot [2] |
| 1601 | John Canon [2] |
| 1604 | Syr James Perrot |
| 1624 | Lewis Powell |
| 1625 | Syr Thomas Canon |
| 1626 | Syr James Perrot |
| 1628 | Syr James Perrot |
| 1629–1640 | Dim Senedd |
| 1640 (Ebr) | Syr Hugh Owen |
| 1640 (Tach) | Syr John Stepney |
| 1645-1648 | Syr Robert Needham, |
| 1648-1656 | Gwag |
| 1656 | John Upton |
| 1660 | William Philipps |
1660–1832[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn | Aelod |
|---|---|
| 1660 | William Philipps |
| 1661 | Isaac Lloyd |
| 1663 | Syr William Morton |
| 1666 | Syr Frederick Hyde |
| 1667 | Syr Herbert Perrott |
| 1679 | William Wogan |
| 1679 | Thomas Owen |
| 1681 | Thomas Howard |
| 1685 | William Wogan |
| 1701 | William Wheeler |
| 1702 | John Laugharne |
| 1715 | Syr George Barlow |
| 1715 | John Barlow |
| 1718 | Syr John Philipps [3] |
| 1722 | Francis Edwardes |
| 1743 | George Barlow [3] |
| 1747 | William Edwardes[3] |
| 1784 | Richard Philipps |
| 1786 | William Edwardes |
| 1801 | Gwag |
| 1802 | William Edwardes |
| 1818 | William Henry Scourfield |
| 1826-1835 | Richard Philipps |
1832-1885[golygu | golygu cod]
| Blwyddyn | Aelod | Plaid | |
|---|---|---|---|
| 1826 | Richard Philipps | Rhyddfrydol | |
| 1835 | William Henry Scourfield | Ceidwadol | |
| 1837 | Richard Philipps | Rhyddfrydol | |
| 1847 | John Evans | Rhyddfrydol | |
| 1852 | John Henry Phillips | Ceidwadol | |
| 1868 | William Edwardes | Rhyddfrydol | |
| 1885 | dileu'r etholaeth | ||
Etholiadau[golygu | golygu cod]
Etholiadau y 1830au a'r 1840au[golygu | golygu cod]
Yn etholiad cyffredinol 1832 ail etholwyd Syr Richard Phillips yn ddiwrthwynebiad ar ran y Blaid Ryddfrydol
| Etholiad cyffredinol 1835: Hwlffordd Etholfraint: 538 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | William Henry Scourfield | 241 | 65.8 | ||
| Rhyddfrydol | J H Peel | 125 | 34.2 | ||
| Mwyafrif | 116 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 68 | ||||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
Yn etholiad cyffredinol 1841 dychwelodd Syr Richard Phillips fel AS Rhyddfrydol yr etholaeth yn ddiwrthwynebiad.
Yn etholiad cyffredinol 1847 cafodd John Evans ei ethol yn ddiwrthwynebiad ar ran y Blaid Ryddfrydol
Etholiadau yn y 1850au[golygu | golygu cod]
| Etholiad cyffredinol 1852: Hwlffordd Etholfraint: 682 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | John Henry Phillips | 297 | 59.4 | ||
| Rhyddfrydol | John Evans | 203 | 40.6 | ||
| Mwyafrif | 94 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 73.3 | ||||
| Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1857: Hwlffordd Etholfraint: 740 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | John Henry Phillips | 258 | 50.2 | ||
| Rhyddfrydol | W Rees | 256 | 49.8 | ||
| Mwyafrif | 2 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 69.5 | ||||
| Ceidwadwyr yn cadw | Gogwydd | ||||
Yn etholiad 1859 cafodd John Henry Phillips ei ailethol yn ddiwrthwynebiad. Ym 1862 fe newidiodd Phillips ei enw i John Henry Scourfield.
Etholiadau yn y 1860au[golygu | golygu cod]
| Etholiad cyffredinol 1865: Hwlffordd Etholfraint: 669 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Ceidwadwyr | John Henry Scourfield (Phillips gynt) | 314 | 58.6 | ||
| Rhyddfrydol | William Edwardes | 222 | 41.4 | ||
| Mwyafrif | 92 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 80.1 | ||||
| Ceidwadwyr yn cadw | Gogwydd | ||||
| Etholiad cyffredinol 1868: Hwlffordd Etholfraint: 1,526 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | William Edwardes | 638 | 56.2 | ||
| Ceidwadwyr | S Pitman | 497 | 43.8 | ||
| Mwyafrif | 141 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 80.1 | ||||
| Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr | Gogwydd | ||||
Etholiadau yn y 1870au[golygu | golygu cod]
Ym 1873 derbyniodd Edwardes y teitl Yr Arglwydd Kensington. Gan fod Arglwyddiaeth Kensington yn rhan o Bendefigaeth yr Iwerddon, doedd dim hawl ganddo eistedd yn Nhŷ'r Arglwyddi a chafodd barhau yn Aelod Seneddol; ond gan iddo gael ei benodi'n Ystafellwas i'r Brenhines fel rhan o'i fraint fel Arglwydd a bod y swydd honno yn cael ei ariannu gan y Llywodraeth bu'n rhaid cynnal isetholiad i gadarnhau ei swydd fel AS.
| Is etholiad Hwlffordd 1873 Etholfraint: 1,592 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | Yr Arglwydd Kensington | 609 | 52.2 | ||
| Ceidwadwyr | C R Peel | 558 | 47.8 | ||
| Mwyafrif | 51 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 73.3 | ||||
| Rhyddfrydol yn cadw | Gogwydd | ||||
Cafodd yr Arglwydd Kensington ei ail ethol yn ddiwrthwynebiad yn yr etholiad cyffredinol ym mis Chwefror 1874 ond fe honnodd ymgeisydd Ceidwadol Thomas Witcher Davies ei fod wedi ei rwystro rhag sefyll yn groes i'r gyfraith ac fe gododd achos yn erbyn ethol Kensington yn y Cwrt Pledion Cyffredin. Penderfynodd y llys bod etholiad Kensington yn di rym a gorchymynnwyd ail gynnal yr etholiad[4]. Cynhaliwyd yr isetholiad ar 12fed Gorffennaf ond penderfynodd Mr Davies a'i gyfeillion Ceidwadol nad oeddynt am sefyll a gan hynny cafodd yr Arglwydd Kensington ei ethol yn ddiwrthwynebiad eto![5]
Etholiadau yn yr 1880au[golygu | golygu cod]
| Etholiad cyffredinol 1880: Hwlffordd Etholfraint: 1,543 | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Plaid | Ymgeisydd | Pleidleisiau | % | ±% | |
| Rhyddfrydol | Yr Arglwydd Kensington | 686 | 56.8 | ||
| Ceidwadwyr | EDT Cooper | 522 | 43.2 | ||
| Mwyafrif | 164 | ||||
| Y nifer a bleidleisiodd | 78.3 | ||||
| Rhyddfrydol yn cadw | Gogwydd | ||||
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "History of Parliament". History of Parliament Trust. Cyrchwyd 2015-01-29.
- ↑ HAVERFORDWEST ELECTION PETITION yn y Cardiff Times 6 Mehefin 1874 [1] adalwyd 30 Ion 2015
- ↑ HAVERFORDWEST BOROUGHS yn Pembrokeshire Herald and General Advertiser 12 Mehefin [2] adalwyd 30 Ion 2015