Grace Williams

Grace Williams
Grace Williams
Ganwyd	Grace Mary Williams ; 19 Chwefror 1906 ; y Barri
Bu farw	10 Chwefror 1977 ; y Barri
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Prifysgol Caerdydd; Y Coleg Cerdd Frenhinol ;
Galwedigaeth	cyfansoddwr
Arddull	opera

Cyfansoddwraig o Gymraes oedd Grace Mary Williams (19 Chwefror 1906 – 10 Chwefror 1977). Fe'i ystyrir fel un o'r cyfansoddwyr benywaidd Cymreig mwyaf nodedig, a'r fenyw cyntaf o wledydd Prydain i ysgrifennu sgôr ar gyfer ffilm nodwedd.^[1]

Bywyd cynnar

Cafodd ei geni yn y Barri yn ferchi i William Matthews Williams ac Rose Emily Richards Williams. Roedd ei rhieni yn athrawon ac roedd ei thad yn gerddor nodedig.^[2] ^[3] Ar ôl gadael Ysgol y Sir, Y Barri, enillodd ysgoloriaeth Morfydd Owen ac aeth i Goleg Prifysgol De Cymru a Sir Fynwy. Yna aeth i goleg Brenhinol Cerddoriaeth yn Llundain yn 1926, ble cafodd ei dysgu gan Ralph Vaughan Williams. Yn 1930 cafodd ysgoloriaeth i deithio, ac aeth i Fiena. Hwyrach, daeth yn athrawes. Yn ystod yr Ail Ryfel Byd, symudwyd y myfrywyr i Grantham yn Swydd Lincoln, lle cyfansoddodd hi rhai o'i gweithiau cynharaf, gan gynnwys Sinfonia Concertante a'i symffoni gyntaf.

Gyrfa

Ar ôl dysgu yn Llundain am ychydig, daeth yn ôl i Gymru i weithio gyda’r BBC. Un o'i gweithiau mwyaf poblogaidd oedd Fantasia on Welsh Nursery Tunes (1940). Yn 1949, ysgrifennodd y gerddoriaeth ar gyfer y ffilm nodwedd Blue Scar, y fenyw gyntaf o wledydd Prydain i wneud hynny.^[1] Rhwng 1960-61 ysgrifennodd ei hunig opera The Parlour, ond ni chafodd ei pherfformio tan 1966.^[4]

Gweithiau coll

Yn 2024, cyhoeddwyd bod rhagor o waith Grace Williams wedi ei chanfod mewn ystordy yn y Barri, yn sgil gwaith myfyrwraig o Brifysgol Bangor. Mae casgliad o ddeg alaw Gymreig, sy'n cynnwys 'Hun Gwenllian', 'Bwlch Llanberis' a 'Dwfn yw'r môr'.

Bywyd personol

Yn ystod ac ar ôl yr Ail Ryfel Byd, dioddefodd o iselder a phroblemau iechyd eraill. Gwrthododd dderbyn OBE am wasanethau i gerddoriaeth yn rhestr Anrhydeddau'r Flwyddyn Newydd 1967.

Bu farw yn 70 mlwydd oed yn 1977.

Neilltuodd BBC Radio 3 eu heitem Cyfansoddwr yr Wythnos iddi yn ail hanner mis Awst 2006. O ganlyniad, cafwyd nifer o berfformiadau o weithiau nas perfformiwyd, gan gynnwys ei Choncerto Fiolin.

Gweler hefyd

Rhestr o Gymry a wrthododd "Anrhydedd Brydeinig"

Gwaith

Roedd llawer o waith Grace Williams yn clymu gyda cherddoraieth gwerin Gymreig, fel ei darn enwocaf, Fantasia on Welsh Nursery Tunes. Dyma rhestr o’i gwaith:

Theseus and Ariadne, bale (1935)
Four Illustrations for the Legend of Rhiannon, cerddorfa (1939)
Fantasia on Welsh Nursery Tunes, cerddorfa (1940)
Sinfonia Concertante, piano a cherddorfa (1941)
Symffoni rhif 1 (1943)
Sea Sketches, cerddorfa linynnol (1944)
Concerto Piano (anorffenedig) (1949)
The Dark Island, cerddorfa linynnol (1949)
Concerto Feiolin (1950)
Variations on a Swedish Tune, piano a cherddorfa (1950)
The Dancers (1951)
Hiraeth, telyn (1951)
Three Nocturnes, 2 piano (1953)
Seven Scenes for Young Listeners, cerddorfa (1954)
Penillion, cerddorfa (1955)
Symffoni rhif 2 (1956, diwygiedig 1975)
All Seasons shall be Sweet (1959)
The Parlour, opera (ar ôl Guy de Maupassant) (1961)
Processional, cerddorfa (1962, diwygiedig 1968)
Concerto Trumped (1963)
Carillons, obo a cherddorfa (1965)
Severn Bridge Variations: Amrywiad 5, cerddorfa (1966)
Ballads, cerddorfa (1968)
Castell Caernarfon, cerddorfa (1969)
Missa Cambrensis (1971)
Ave Maris Stella, côr SATB (1973)
Fairest of Stars, soprano a cherddorfa (1973)

Cyfeiriadau

↑ ^1.0 ^1.1 Jan G. Swynnoe (2002). The Best Years of British Film Music, 1936–1958. Boydell Press. tt. 89–. ISBN 978-0-85115-862-4.
↑ Griffiths, Rhidian. "WILLIAMS, GRACE MARY (1906-1977), cyfansoddwraig". Y Bywgraffiadur Cymreig. Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Cyrchwyd 2020-06-11.
↑ Steph Power (8 Mawrth 2016). "WOMEN COMPOSERS OF WALES: BBC NOW, TŶ CERDD, BANGOR NEW MUSIC FESTIVAL". Wales Arts Review. Cyrchwyd 11 Rhagfyr 2016.
↑ Roberts, Maddy Shaw (7 Mawrth 2019). "This Welsh female composer's beautiful music was lost for years – but now it is being performed again". Classic FM (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-06-11.

Dolenni allanol

(Saesneg) Gwefan swyddogol
Tudalen Tŷ Cerdd Archifwyd 2019-06-14 yn y Peiriant Wayback

[Swynnoe2-1] 1.0 ^1.1 Jan G. Swynnoe (2002). The Best Years of British Film Music, 1936–1958. Boydell Press. tt. 89–. ISBN 978-0-85115-862-4.

[:1-2] Griffiths, Rhidian. "WILLIAMS, GRACE MARY (1906-1977), cyfansoddwraig". Y Bywgraffiadur Cymreig. Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Cyrchwyd 2020-06-11.

[3] Steph Power (8 Mawrth 2016). "WOMEN COMPOSERS OF WALES: BBC NOW, TŶ CERDD, BANGOR NEW MUSIC FESTIVAL". Wales Arts Review. Cyrchwyd 11 Rhagfyr 2016.

[4] Roberts, Maddy Shaw (7 Mawrth 2019). "This Welsh female composer's beautiful music was lost for years – but now it is being performed again". Classic FM (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-06-11.

[1]

[2]

[3]

[4]