Neidio i'r cynnwys

Geraint Jones (Trefor)

Oddi ar Wicipedia
Geraint Jones
GanwydGwynedd Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
Galwedigaethysgrifennwr Edit this on Wikidata
PlantMorgan Jones Edit this on Wikidata

Awdur Cymraeg, cerddor ac ymgyrchydd iaith yw Geraint Jones. Fo oedd y cyntaf i fynd i'r carchar fel rhan o'r ymgyrch dros yr iaith Gymraeg. Roedd yn un o sefydlwyr Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ac yn ymwneud â gwleidyddiaeth lleol yn ardal Trefor chyngor dosbarth Dwyfor. Gwynedd. Mae yn arweinydd Seindorf Arian Trefor ers 1969 ac yn aelod o'r Seindorf ers 68 o flynyddoedd. Bu'n brifathro yn brifathro Ysgol yr Eifl, Trefor o 1983 - 1997. [1]

Mae o bellach yn un o brif arweinwyr Canolfan Hanes Uwchgwyrfai, ac yn olygydd ar ei chylchgrawn digidol hi, sef Yr Utgorn, a gyhoeddir yn chwarterol ar lein ac ar grynoddisg ac a ddosberthir i'r deillion - ac i rai eraill sydd yn talu amdano. Yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llŷn ac Eifionydd 2023 dyfarnwyd Medal Syr T.H. Parry-Williams iddo.

Astudiodd Geraint Jones y Gyfraith ym Mhrifysgol Aberystwyth yn yr adeg y sefydlwyd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Mae ei fab, Morgan Jones, yn gyflwynydd teledu sy'n adnabyddus fel prif gyflwynydd y rhaglen chwaraeon Sgorio ar S4C. Mae hefyd yn gyflwyno sgyrsiau Yr Utgorn. Mae ei ferch, Caren, yn nyrsio.

Cymdeithas yr Iaith

[golygu | golygu cod]

Geraint oedd yn bennaf gyfrifol am yr ymgyrch dros dreth ffordd Cymraeg.[2] Bu o flaen ynadon Castell-Nedd yn Ebrill 1965 ac ar 28 Ebrill 1966 dedfrydwyd ef gan Lys Ynadon Abertawe i fis o garchar fel rhan o'r ymgyrch i fynnu gwŷs ddwyieithog neu Gymraeg. Roedd hyn yn dilyn iddo ei gael yn euog ynghynt am fod heb drwydded yrru na thrwydded ffordd. Geraint Jones, felly oedd y cyntaf i gael ei garcharu fel rhan o'r ymgyrchu dros y Gymraeg ac erbyn diwedd y flwyddyn roedd tri arall wedi'i ddilyn: Gwyneth Wiliam, Hywel ap Dafydd a Gareth Miles.[3]

Roedd Geraint yn bresennol yng nghyfarfod cyntaf y Gymdeithas ar 4 Awst 1962 ym Mhontarddulais, ac roedd hefyd ar Bont Trefechan ar Ar 2 Chwefror 1963. Bu hefyd yn ysgrifennydd y Gymdeithas rhwng 1965 ac 1966.[4]

Sgwennodd gyfrol am ei gyfraniad i'r ymgyrch iaith a'r Gymdeithas yn 2025: Brwydr yr Iaith, 1963-67; cyhoeddwyd gan Y Lolfa.

Llyfryddiaeth

[golygu | golygu cod]
  • Rhen Sgŵl (1978)
  • Cywrain Wŷr y Cyrn Arian (Pwyllgor Seindorf Trefor, 1988)
  • Dianc i Drybini (1991)
  • Carchar nid Cartref (Clwb y Bont Pwllheli, 1992)
  • Hen Gerddorion Eifionydd (Cyngor Sir Gwynedd, 1993)
  • Cyrn y Diafol: Golwg ar Hanes Cynnar Bandiau Pres Chwarelwyr Gwynedd (Gwasg Gwynedd, 2004)
  • Band yr Hendra, Wmpa-Wmpa! (Gwasg Carreg Gwalch, 2004)
  • Trefor (Canolfan Hanes Uwchgwyrfai, Clynnog Fawr 2006)
  • Epil Gwiberod yr Iwnion Jac (Gwasg y Bwythyn, 2009)
  • Gŵr Hynod Uwchlaw'rffynnon (Gwasg Carreg Gwalch, 2008)
  • (gol.) Malcom Allen (Y Lolfa, 2009)

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Gwefan y BBC - Seindorf Arian Trefor
  2. Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. t. 230. ISBN 1859025943.
  3. Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. t. 257. ISBN 1859025943.
  4. Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. tt. Atodiad. ISBN 1859025943.

Dolennau allanol

[golygu | golygu cod]