Geraint Jones (Trefor)
| Geraint Jones | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ganwyd | Gwynedd  |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Alma mater | |
| Galwedigaeth | ysgrifennwr |
| Plant | Morgan Jones |
Awdur Cymraeg, cerddor ac ymgyrchydd iaith yw Geraint Jones. Fo oedd y cyntaf i fynd i'r carchar fel rhan o'r ymgyrch dros yr iaith Gymraeg. Roedd yn un o sefydlwyr Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ac yn ymwneud â gwleidyddiaeth lleol yn ardal Trefor chyngor dosbarth Dwyfor. Gwynedd. Mae yn arweinydd Seindorf Arian Trefor ers 1969 ac yn aelod o'r Seindorf ers 68 o flynyddoedd. Bu'n brifathro yn brifathro Ysgol yr Eifl, Trefor o 1983 - 1997. [1]
Mae o bellach yn un o brif arweinwyr Canolfan Hanes Uwchgwyrfai, ac yn olygydd ar ei chylchgrawn digidol hi, sef Yr Utgorn, a gyhoeddir yn chwarterol ar lein ac ar grynoddisg ac a ddosberthir i'r deillion - ac i rai eraill sydd yn talu amdano. Yn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llŷn ac Eifionydd 2023 dyfarnwyd Medal Syr T.H. Parry-Williams iddo.
Astudiodd Geraint Jones y Gyfraith ym Mhrifysgol Aberystwyth yn yr adeg y sefydlwyd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.
Mae ei fab, Morgan Jones, yn gyflwynydd teledu sy'n adnabyddus fel prif gyflwynydd y rhaglen chwaraeon Sgorio ar S4C. Mae hefyd yn gyflwyno sgyrsiau Yr Utgorn. Mae ei ferch, Caren, yn nyrsio.
Cymdeithas yr Iaith
[golygu | golygu cod]Geraint oedd yn bennaf gyfrifol am yr ymgyrch dros dreth ffordd Cymraeg.[2] Bu o flaen ynadon Castell-Nedd yn Ebrill 1965 ac ar 28 Ebrill 1966 dedfrydwyd ef gan Lys Ynadon Abertawe i fis o garchar fel rhan o'r ymgyrch i fynnu gwŷs ddwyieithog neu Gymraeg. Roedd hyn yn dilyn iddo ei gael yn euog ynghynt am fod heb drwydded yrru na thrwydded ffordd. Geraint Jones, felly oedd y cyntaf i gael ei garcharu fel rhan o'r ymgyrchu dros y Gymraeg ac erbyn diwedd y flwyddyn roedd tri arall wedi'i ddilyn: Gwyneth Wiliam, Hywel ap Dafydd a Gareth Miles.[3]
Roedd Geraint yn bresennol yng nghyfarfod cyntaf y Gymdeithas ar 4 Awst 1962 ym Mhontarddulais, ac roedd hefyd ar Bont Trefechan ar Ar 2 Chwefror 1963. Bu hefyd yn ysgrifennydd y Gymdeithas rhwng 1965 ac 1966.[4]
Sgwennodd gyfrol am ei gyfraniad i'r ymgyrch iaith a'r Gymdeithas yn 2025: Brwydr yr Iaith, 1963-67; cyhoeddwyd gan Y Lolfa.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- Rhen Sgŵl (1978)
- Cywrain Wŷr y Cyrn Arian (Pwyllgor Seindorf Trefor, 1988)
- Dianc i Drybini (1991)
- Carchar nid Cartref (Clwb y Bont Pwllheli, 1992)
- Hen Gerddorion Eifionydd (Cyngor Sir Gwynedd, 1993)
- Cyrn y Diafol: Golwg ar Hanes Cynnar Bandiau Pres Chwarelwyr Gwynedd (Gwasg Gwynedd, 2004)
- Band yr Hendra, Wmpa-Wmpa! (Gwasg Carreg Gwalch, 2004)
- Trefor (Canolfan Hanes Uwchgwyrfai, Clynnog Fawr 2006)
- Epil Gwiberod yr Iwnion Jac (Gwasg y Bwythyn, 2009)
- Gŵr Hynod Uwchlaw'rffynnon (Gwasg Carreg Gwalch, 2008)
- (gol.) Malcom Allen (Y Lolfa, 2009)
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan y BBC - Seindorf Arian Trefor
- ↑ Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. t. 230. ISBN 1859025943.
- ↑ Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. t. 257. ISBN 1859025943.
- ↑ Phyllips, Dylan (1998). Trwy ddulliau chwyldro...?. Llandysul: Gwasg Gomer. tt. Atodiad. ISBN 1859025943.
Dolennau allanol
[golygu | golygu cod]- Gwefan yr Academi Archifwyd 2008-10-06 yn y Peiriant Wayback
- Protest iaith, 1999