Gabion

Gabion i reoli llif afon ac erydiad y dorlan

Mae'r gabion (defnyddir caergawell yn y Gymraeg hefyd) yn ddyfais a ddefnyddir mewn peirianneg a pensaernïaeth, er mwyn codi mudiau neu rhwstrau, fel arfer yn sydyn ac yn rhad. Ceir cawell o wifren sy'n cael ei lenwi â charreg, contric, pridd, tywod neu deunydd arall. Er mwyn eu hadeiladu, caiff y ddaear ei lefelu, gosodir y gawell yn ei le a'i lenwi â deunydd. Oherwydd ei faint, mae angen peiriannau trwm fel arfer, fel cloddwyr, i'w gosod a'u llenwi. Gan nad oes angen yr un sgil nac amser i adeiladu wal o gabionnau, maennt yn opsiwn rhad, syml ac hyblyg ar gyfer codi mur neu rwystr.

Etymoleg

Caergewyll gyda canon o ddyluniad diwedd y 16g

Daw'r gair gabion o'r Eidaleg, gabbione sy'n golygu "cawell fawr"; sef, o'r Eidaleg, gabbia a Lladin cavea yn golygu "cawell").. Mae'r gair Cymraeg, caergawell, yn ddisgrifiad da o'r dechnoleg fel caiff ei ddefnyddio at ddiben milwrol. Daw'r gair "cawell" o'r Lladin diweddar, cauela.

Pwrpas

Fel rheol safai'r Gabions ar ben eu hunain a'u dal â disgyrchiant. Ond, gan eu bod yn hunangynhaliol nid ydynt yn gwrthsefyll naill ai'r traction. Yn ogystal, oherwydd bod angen gweithwyr llai arbenigol nag i adeiladu mathau eraill o waliau, a gall y peiriannau lenwi gabions yn gyflym, fel arfer mae'n opsiwn fforddiadwy. Caent eu codi ar gyfer peirianneg sifil, adeiladu ffyrdd, rhesymau milwrol ac amgylcheddol.

Yn filwrol, cyflwynwyd y gabions gwyn i amddiffyn y artilleri yn ystod y gwarchaeon. Ar hyn o bryd, mae ceblau yn dal i gael eu defnyddio i greu cryfderau rhwydd yn hawdd, megis Llinell Bar Lev neu'r nifer o wersylloedd yn Rhyfel Afghanistan, a ddiogelir gan caergewyll megis caer Bastion y Fyddin Brydeinig.

Nodweddion

Jac Codi baw yn codi gabion er mwyn rhwystro craig-lithriad, Rjukan, Norwy, 2010

Gan nad oes angen unrhyw sgil ar y cynulliad a llenwi gweithrediadau cerrig, gall defnyddio gabions gyflawni gwaith a fyddai fel arall yn gofyn am lawer o waith hirach ac arbenigol. Fe'u gweithgynhyrchir â chawell (o drediad triphlyg a sgwariau math 8x10 cm) o wifren ddur (gyda chynnwys isel o garbon) o 2.7 mm, sy'n rhoi tair haen o galfanedig, gyda 270 gram o sinc. Atgyfnerthir ymylon y gabions hefyd â gwifren 3.4 mm. Fe'i defnyddir hefyd yn wifren ar gyfer angori'r darnau o 2.2mm.

Gall Gabions gael gwahanol agweddau, mae'n gyffredin iawn i'w canfod ar ffurf blychau, a all fod â hyd o 1.5, 2, 3 a 4 metr, lled 1 metr ac uchder o 0.5 neu 1.0 metr.

Defnydd ar gyfer Gabion neu Caergawell

Caergewyll wedi eu llenwi â thywod

• Muriau Amddiffyn: mae'r waliau gabions wedi'u cynllunio i gynnal gwahaniaeth mewn lefelau daear ar y ddwy ochr sy'n ffurfio grŵp pwysig o elfennau cefnogi ac amddiffyn pan fydd wedi'i leoli mewn gwelyau afonydd. Gwleir yn glir yma o le ddaw'r gair Cymraeg, 'caergawell'. Dyluniodd Leonardo da Vinci caergawell, Corbeille Leonard ("basged Leonard[o]") ar gyfer seiliau Castell San Marco ym Milan.
• Addurnol: Defnyddiwyd yn ddiweddar fel adnodd newydd. Enghraifft: yn Port Madero, Buenos Aires.
• Cadwraeth y tir: Ystyrir bod erydiad dŵr cyflym yn niweidiol iawn i briddoedd oherwydd, oherwydd y ffenomen hon, mae ardaloedd mawr o bridd ffrwythlon yn cael eu colli, fel y deunydd solet sy'n cael ei ollwng yn rhannau canol a rhan uchaf y pridd Mae'r basn yn achosi'r isadeiledd, hidlolegol, trydanol, amaethyddol a seilwaith cyfathrebu sy'n bodoli yn y rhan isaf.
• Rheoli afonydd: yn yr afonydd, mae'r bledren yn cyflymu cydbwysedd y gwely. Mae'n osgoi erydu, cludo deunyddiau a thirlithriadau ymylon, yn ogystal â rheoli llifogydd sy'n gwarchod cymoedd a phoblogaethau yn erbyn llifogydd. Defnyddir gabion hefyd mewn ardaloedd o sychder lle bydd fflachlifogydd yn gyffredin. Bydd y gabion yn arafu'r llif dŵr a ddaw wedi storm a chwympo a dir sych. Gydag hynny bydd y gabion yn arbed difrod gan y llif a hefyd yn sicrhau bod y dŵr yn symud yn ddigon araf a chronni wrth y gabion i peth ohono trylifo i'r tir gan gynorthwyo i ddyfrio'r tir a gwella'r tirwedd ac amaeth yr ardal. Gwelir enghraifft o hyn yn Mhrosiect Al Baydha yn Sawdi Arabia.

Tirlunio

Integreiddio Naturiol: Mae eu natur fandyllog yn caniatáu i blanhigion dyfu, gan asio'n ddi-dor â'u hamgylchedd naturiol. Mae hyn nid yn unig yn harddu'r ardal ond hefyd yn hybu bioamrywiaeth.

Siapiau Amlbwrpas: Gellir trefnu waliau cynnal caergawell mewn patrymau grisiog, crwm neu deras, gan roi hyblygrwydd i ddylunwyr tirwedd greu dyluniadau unigryw a deniadol.

Mae waliau Gabion yn chwarae rhan bwysig mewn parciau trefol fel strwythurau artiffisial i gynyddu mannau gwyrdd a chreu harddwch naturiol. Trwy ehangu ardaloedd gwyrdd ac adeiladu gwelyau blodau a nodweddion dŵr, darperir mwy o le hamdden a thirweddau naturiol hardd i drigolion trefol. Mewn cynllunio trefol a dylunio parciau yn y dyfodol, dylem wneud defnydd llawn o fanteision rhwyll caergawell a'i gymhwyso i barciau mwy trefol i greu amgylchedd trefol hardd a byw ar y cyd.

Dolenni

• Cwmni codi Gabion, gyda delweddau o'r cynnyrch