Finn Harps F.C.

Mae clwb pêl-droed Finn Harps (Gwyddeleg: Cumann Peile Chláirsigh na Finne) yn dîm pêl-droed o Bealach Féich (Ballybofey), Swydd Dún na nGall yng Ngweriniaeth Iwerddon sy'n chwarae yn Uwch Gynghrair Gweriniaeth Iwerddon, y gynghrair bêl-droed bwysicaf yn y wladwriaeth. Mae nhw'n marchnata ei hun fel "Donegal's premier football club".^[1] Llysenw'r clwb yw'r talfyriad, The Harps.

Mae Finn Harps yn chwarae gemau cartref yn Finn Park yn Ballybofey, Swydd Donegal.

Hanes[golygu | golygu cod]

Fe’i sefydlwyd ym 1954 yn nhref Ballybofey fel tîm ieuenctid, gan ei fod yn dîm a nodweddir gan gategorïau sy’n newid yn aml, fel tîm llifio, ac mae ganddo gystadleuaeth frwd darbi â Derry City yn yr hyn a elwir y 'Northwest Derby', yn ogystal â pherthynas gyddweithredol gyda'r Letterkenny Rovers gan mai Letterkenny yw'r dref fawr agosaf a phrif dref Swydd Donegal. ^[2]

Daethant i amlygrwydd cenedlaethol gyntaf trwy ennill Cwpan Iau FAI 1968. Fe wnaeth hyn eu galluogi i gystadlu yng Nghwpan Canolradd FAI 1969. Ar ôl iddynt gael eu bwrw allan o'r gystadleuaeth honno, penderfynodd cyfarwyddwr y clwb, Fran Fields, a'r ysgrifennydd, Patsy McGowan, wneud cais i Gynghrair Iwerddon am aelodaeth. Derbyniwyd y clwb i'r rhengoedd hŷn ym mis Mai 1969 a chwaraewyd eu gêm hŷn gyntaf yn erbyn Shamrock Rovers ar 17 Awst 1969. Collasant y gêm 10–2. Ar ôl pryderon cychwynnol nad oedd y clwb o safon ddigonol a beirniadaeth o’r gynghrair am dderbyn cais tîm o Donegal, daeth y clwb yn rym sylweddol yn ystod y 1970au.^[3]

Mae enw'r tîm oherwydd ei darddiad ger Afon Finn ac mae'r darian wedi'i seilio ar symbol cenedlaethol Iwerddon, y delyn, a chafodd ei hamser mwyaf gogoneddus yn y 1970au, lle cawsant eu prif gyflawniadau. Yn yr 1980au cychwynnodd dadl araf, ni allai gystadlu mwyach fel hafal i dimau mwyaf pwerus y wlad, newidiadau cyson yn system weinyddol y tîm, er bod ganddynt rai gwreichion o lefel dda, ond nid oedd yn dîm cyson yn lefel ei chwarae.

Ar gyfer tymor 1999/2000 roedd gan y tîm broblemau ariannol gwerth cyfanswm o £280,000, er y gallai fynd allan o ddyled, roedd y tîm ar y pryd yn newid categorïau yn gyson. Nid yw erioed wedi ennill Uwch Adran yr FAI, ond mae wedi bod yn bencampwr Cwpan ar 1 achlysur.

Ar y lefel ryngwladol mae wedi cymryd rhan mewn 4 twrnamaint cyfandirol, lle nad yw erioed wedi gallu goresgyn y rownd Gyntaf.

Y arfbais bresennol[golygu | golygu cod]

Mae lliwiau traddodiadol Finn Harps yn las a gwyn. Chwaraeodd y clwb mewn crysau gwyn a siorts glas wrth ddod i mewn i Gynghrair Iwerddon. Roedd eu stribed i ffwrdd i gyd yn wyrdd. Ers yr amser hwnnw mae'r Telynau wedi chwarae mewn crysau gwyn neu las fel eu prif liw ac wedi defnyddio gwyrdd, melyn neu wyn fel eu lliwiau i ffwrdd. Yn 1975/76 a 1976/77 roedd telynau yn gwisgo streipiau glas a gwyn ac yn ailadrodd hyn yn ystod 1983/84 a 1984/85.

Yn gyfredol mae cit cartref presennol y clwb yn cynnwys crys glas gyda llewys gwyn, siorts gwyn a sanau glas gyda'r cit cadw gôl gartref yn eithaf tebyg ac eithrio gyda crys gwyrdd golau gyda siorts du a sanau du.

Yn 2010, penderfynodd Finn Harps chwarae mewn cit gwyn i gyd oherwydd galw gan gefnogwyr ar ôl iddyn nhw wisgo cit gwyn yn erbyn Shelbourne i ddathlu 40 mlynedd yng Nghynghrair Iwerddon yn 2009. Fe wnaethant ddychwelyd i gitiau cartref glas yn 2011.

Logo[golygu | golygu cod]

Hen logo Finn Harps	Logo mwy diweddar	Logo'r Jiwbilî	Logo cyfredol

Mae Finn Harps wedi gwisgo sawl amrywiaeth o arfbeisiau trwy gydol eu hanes. Mae pob un ohonynt, serch hynny, sydd i raddau helaeth yn gylchol ei gyfansoddiad, wedi cynnwys telyn ac, yn y bôn, mae dyluniadau newydd wedi cael eu moderneiddio'n ddiweddariadau o'r arfbais flaenorol. Yn draddodiadol bu'r delyn yn symbol o Iwerddon. Mae peli-droed hefyd wedi bod yn nodwedd gyffredin.

Mae'r logo modern â steil yn cynnwys enw'r clwb mewn ffont ar ffurf ysgrifen Celtaidd, tebyg i ffurfdeip 'Gandalf'.

Ar gyfer blwyddyn jiwbilî euraidd y clwb yn 2004, fe wnaethant gyflwyno arfbais euraidd newydd a oedd yn debyg iawn i'w arfbais cynnar. Ond, heblaw am yr arfbais yma, yna, glas, gwyrdd a gwyn wedi bod yn lliwiau cyffredin a ddefnyddir.

Cefnogwyr[golygu | golygu cod]

Mae cefnogwyr Finn Harps yn rhannu cystadleuaeth gyfeillgar â'u cymdogion gogledd-orllewin, Derry City. Efallai mai'r cyfarfyddiad mwyaf cyffrous rhwng y ddwy ochr oedd gêm ail gyfle 2003 rhwng y ddwy ochr. Mae Stadiwm Brandywell yn llawn o’r ddwy set o gefnogwyr yn dyst i ochr Finn Harps a reolir gan Noel King (cyn reolwr Derry City) yn colli carwriaeth uchel ei gyhuddiad a orffennodd 2-1 i Derry ar ôl gôl amser-ychwanegol gan ffefryn Derry City, Liam Coyle . [15] Mae cystadleuaeth gyfeillgar yn cael ei chynnal rhwng y ddau glwb, ac eto mae'r ddau wedi dod ar draws adegau o drafferth yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae un tîm yn aml wedi cael cymorth gan y llall yn hyn o beth. Prif ddarbi arall Harps yw gyda chymdogion deheuol Sligo Rovers. Mae gan yr Harps berthynas dda â Shamrock Rovers. Mae'r clybiau wedi darparu cymorth ariannol i'w gilydd yn y gorffennol ac mae'r ddwy set o gefnogwyr yn cymdeithasu gyda'i gilydd pan fydd y clybiau'n chwarae ei gilydd. Yn aml gellir clywed anthem y clwb "Finn Harps Song" yn cael ei chanu gan gefnogwyr y clwb ac mae ei delynegion "they follow them in Donegal, Derry and Tyrone" yn dangos bod prif graidd cefnogaeth y r Harps yn dod o Ogledd Orllewin Iwerddon.

Finn Harps a chlybiau Cymru[golygu | golygu cod]

Hyd yma (2021) dydy Finn Harps heb chware yn erbyn un tîm o Gymru. Mae hynny, fwy na heb, am nad yw'r clwb wedi cymwyso i chwarae yn un o rowndiau cystadlaethau Ewropeaidd UEFA.