Edeulys sbardunog

Edeulys sbardunog Cephaloziella elachista
Statws cadwraeth
Pryder lleiaf  (IUCN 3.1)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Rhaniad:	Marchantiophyta
Dosbarth:	Jungermanniopsida
Urdd:	Jungermanniales
Teulu:	Cephaloziellaceae
Genws:	Cephaloziella
Rhywogaeth:	C. elachista
Enw deuenwol
Cephaloziella elachista

Math o blanhigyn, di-flodau, ac un o lysiau'r afu yw Edeulys sbardunog (enw gwyddonol: Cephaloziella elachista; enw Saesneg: spurred threadwort). O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Jungermanniales, o fewn y dosbarth Jungermanniopsida.

Mae'r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru, ond yn hynod o brin: dim ond ar arfordir gorllewinol Sir Benfro. Tyf hefyd yma ac acw yn Lloegr, de'r Alban ac yng nghanol Iwerddon.

Disgrifiad

Mae gan pob deilen 2-labed, gyda'r rhych yn un twfn iawn - hyd at 3/4 hyd y ddeilen, ond ni ellir eu gweld heb chwyddwydr sydd o leiaf yn ×20. Piws neu coch-biws yw ei lliw, sy'n ddefnyddiol pan geisir adnabod y rhywogaeth. Mae'n blanhigyn monoicous gyda changhenau sy'n wrywaidd a changenau sy'n fenywaidd. Mae'r coesynnau'n llai na 0.5 mm o led, a'r dail yn llai na 0.25 mm o hyd.

Llysiau'r afu

Prif: Llysiau'r afu

Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr. Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.

Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.