Cytundeb Escazú
![]() Llofnodi'r cytundeb yn Escazu ar 27 Chwefror 2018. | |
Data cyffredinol | |
---|---|
Enghraifft o'r canlynol | cytundeb ![]() |
Dyddiad | 4 Mawrth 2018 ![]() |
Term arall am 'Gytundeb Rhanbarthol ar Fynediad at Wybodaeth, Cyfranogiad Cyhoeddus a Mynediad at Gyfiawnder mewn Materion Amgylcheddol yn America Ladin a'r Caribî' yw Cytundeb Escazú, sy'n gytundeb rhyngwladol wedi'ilofnodi gan 24 gwlad yn America Ladin a'r Caribî. Mae'n ymwneud a phrotocolau ar gyfer amddiffyn yr amgylchedd ac fe'i harwyddwyd gan nifer o wledydd, gan gynnwys: Antigwa a Barbiwda, yr Ariannin, Bolifia, Ecwador, Guyana, Mecsico, Nicaragwa, Panama, Sant Kitts-Nevis, Saint Vincent a'r Grenadines, Saint Lucia ac Wrwgwái).[1][2]
Dyma'r cytundeb cyntaf i ddarparu'n benodol ar gyfer amddiffynwyr hawliau dynol mewn materion amgylcheddol.
Mae'r cytundeb yn tarddu o ganlyniad i Gynhadledd y Cenhedloedd Unedig ar Ddatblygu Cynaliadwy (Rio + 20), a gynhaliwyd yn 2012, a Phenderfyniad Santiago a fabwysiadwyd yn 2014 gan 24 gwlad. O'r eiliad honno ymlaen, cynhaliwyd proses drafod ymhlith y 24 gwlad â diddordeb, a gyd-gadeiriwyd gan ddirprwyaethau Chile a Costa Rica. Ar ôl pedair blynedd o drafodaethau, mabwysiadwyd y Cytundeb Rhanbarthol ar 4 Mawrth 2018 yn ninas Escazú yn Costa Rica.[3]
Y cytundeb hwn oedd y cyntaf a wnaed gan y Comisiwn Economaidd ar gyfer America Ladin a'r Caribî (ECLAC), un o asiantaethau'r Cenhedloedd Unedig.[4] Llofnodwyd y cytundeb o’r diwedd gan 14 gwlad ar 27 Medi 2018 yn fframwaith cyfarfod blynyddol Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, ac yn ddiweddarach gan 10 gwlad arall ac yn Ebrill 2021, roedd yn aros am gadarnhad briodol gan bob un o lofnodwyr y Wladwriaeth.
Mae'r cytundeb rhanbarthol hwn yn cael ei ystyried yn un o'r offerynnau amgylcheddol pwysicaf yn yr ardal. Ei nod yw gwarantu y bydd hawliau mynediad at wybodaeth amgylcheddol yn cael ei weithredu'n llawn ac yn effeithiol yn America Ladin a'r Caribî, mae hefyd yn sicrhau fod y cyhoedd yn cyfrannu at y prosesau o wneud penderfyniadau yn yr amgylchedd amgylcheddol a mynediad at gyfiawnder yn y maes amgylcheddol, yn ogystal â chryfhau galluoedd a chydweithrediad, gan warantu amddiffyn hawl pob person, cenedlaethau'r presennol a'r dyfodol, i gael datblygiad cynaliadwy ac i fyw mewn amgylchedd iach.[5]
Yn ystod y Datganiad, addawodd y gwledydd a'i llofnododd i symud ymlaen i gael deddfau rhanbarthol sy'n darparu hawliau mynediad at wybodaeth am yr amgylch. O ganlyniad, ar 4 Mawrth 2018, mabwysiadwyd Cytundeb Rhanbarthol ar Fynediad at Wybodaeth, Cyfranogiad Cyhoeddus a Mynediad at Gyfiawnder mewn Materion Amgylcheddol yn America a’r Caribî - Cytundeb Escazú, a fydd ar agor i’w lofnodi gan wledydd America Ladin a'r Caribî am gyfnod o ddwy (2) flynedd, o Fedi 27, 2018 i Fedi 26, 2020. Enw'r cytundeb yn yr iaith wreiddiol (Sbaeeg) yw Acuerdo Regional sobre Acceso a la Información, la Participación Pública y el Acceso a la Justicia en Asuntos Ambientales en América y el Caribe -Acuerdo de Escazú.[6]
Proses a gwledydd[golygu | golygu cod y dudalen]
Parhaodd cam paratoadol y cytundeb ddwy flynedd. Dechreuodd ar 22 Mehefin 2012 yn ystod Cynhadledd Datblygu Cynaliadwy'r Cenhedloedd Unedig (Rio + 20) a daeth i ben gyda Phenderfyniad Santiago ar Dachwedd 10, 2014.[7]
Dyma'r unig gytundeb rhwymol sy'n tarddu o Gynhadledd Datblygu Cynaliadwy'r Cenhedloedd Unedig (Rio + 20), y cytundeb amgylcheddol rhanbarthol cyntaf yn America Ladin a'r Caribî, a'r cyntaf yn y byd i ddarparu'n benodol ar gyfer amddiffynwyr hawliau dynol mewn materion amgylcheddol [5]
Negodi[golygu | golygu cod y dudalen]
Ar ôl Penderfyniad Santiago, ffurfiwyd Bwrdd Cyfarwyddwyr gyda dwy wlad yn cyd-gadeirio a phump arall yn aelodau. Ffurfiwyd Pwyllgor Negodi lle cymerodd y Bwrdd Cyfarwyddwyr a chwe aelod o'r cyhoedd ran.[3] Roedd y Bwrdd Cyfarwyddwyr cyntaf yn cynnwys y saith gwlad ganlynol:[8]
- Chile a Chosta Rica, yn rhinwedd eu swydd fel cyd-gadeiryddion y Bwrdd Cyfarwyddwyr, ac
- Yr Ariannin, Mecsico, Periw, Saint Vincent a'r Grenadines, a Thrinidad a Tobago, yn rhinwedd eu swydd fel aelodau o'r Bwrdd Cyfarwyddwyr.
Cymerodd cynrychiolwyr y cyhoedd, sefydliadau sifil ac arbenigwyr academaidd a oedd yn bresennol ran yn y trafodaethau.[8]
Cymerodd 24 o 33 aelod-wlad y Comisiwn Economaidd ar gyfer America Ladin a’r Caribî (ECLAC) ran ym mhroses drafod olaf y cytundeb yn ninas Escazú yn Costa Rica, a ddaeth i ben gyda’i ddathliad ar 4 Mawrth 2018.[9]
Ceir hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
- Confensiwn Aarhus
Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
- Cytundeb Escazú ar wefan ECLAC
- Testun llawn y Cytundeb
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ &chapter=27&clang=_en "18. Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean, United Nations Treaty Collection" Check
|url=
value (help). treaties.un.org (yn Saesneg). Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:|access-date=
(help)[dolen marw] - ↑ "Medio ambiente: Diputados aprobó la adhesión de Argentina al Tratado de Escazú". www.ellitoral.com. Cyrchwyd 25 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=
(help) - ↑ 3.0 3.1 Comisión Económica para América Latina y el Caribe (2018). "Antecedentes del Acuerdo Regional". www.cepal.org (yn Sbaeneg). Cyrchwyd 29 de septiembre de 2018. Check date values in:
|access-date=
(help) - ↑ Guterres, António (2018). "Prólogo". Acuerdo Regional sobre el Acceso a la Información, la Participación Pública y el Acceso a la Justicia en Asuntos Ambientales en América Latina y el Caribe (PDF)
|format=
requires|url=
(help). Santiago: Organización de las Naciones Unidas. - ↑ 5.0 5.1 "Colombia firma "Acuerdo de Escazú" en pro del medio ambiente y los derechos humanos | Ministerio de Ambiente y Desarrollo Sostenible". www.minambiente.gov.co. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-11-01. Cyrchwyd 2020-11-22. Gwall cyfeirio: Tag
<ref>
annilys; mae'r enw "minambiente_firma" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol - ↑ "Principio 10 de la Declaración de Río". Cancillería (yn Saesneg). 2014-11-06. Cyrchwyd 2020-11-22.
- ↑ Comisión Económica para América Latina y el Caribe (10 de diciembre de 2014). Decisión de Santiago (PDF). Santiago de Chile: Naciones Unidas. Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=, |year=
(help) - ↑ 8.0 8.1 PERÚ, Empresa Peruana de Servicios Editoriales S. A. EDITORA. "Acuerdo de Escazú: el primer tratado regional que protege a los defensores ambientales". andina.pe (yn Sbaeneg). Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=
(help) - ↑ "A un año del Acuerdo de Escazú: un instrumento ambiental sin precedentes en la historia de América Latina". SPDA Actualidad Ambiental (yn Sbaeneg). 4 de marzo de 2019. Cyrchwyd 21 de septiembre de 2020. Check date values in:
|access-date=, |date=
(help)