Neidio i'r cynnwys

Cerfluniaeth Gothig

Oddi ar Wicipedia
Cerfluniaeth Gothig
Enghraifft o gerfluniaeth Gothig: rhan o'r tympanwm canolog yn Eglwys Gadeiriol Chartres, Ffrainc.
Enghraifft o'r canlynolarddull mewn celf Edit this on Wikidata
Mathcerfluniaeth, celf Gothig Edit this on Wikidata
Rhan ocelf Gothig Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Arddull o gerfluniaeth a flodeuai yn Ewrop o ganol y 12g hyd at ddiwedd y 15g yw cerfluniaeth Gothig, a oedd yn un o gyfryngau celf Gothig. Yn hanes celf y Gorllewin, saif cerfluniaeth Gothig rhwng y dull Romanésg y 11g a'r 12g a cherflunwyr Fflorensaidd y Quattrocento (15g) a Darddulliaeth yn yr 16g.

Datblygodd cerfluniaeth Gothig fel celfyddyd Gristnogol i addurno'r tu allan i eglwysi cadeiriol ac adeiladau crefyddol eraill, y bensaernïaeth eglwysig a arloesai'r dull Gothig. Cychwynnodd yn Ffrainc, a châi ei mynegiant pwysig cyntaf wrth adnewyddu Basilica Saint-Denis ym Mharis ym 1137–44. Y cerfluniau cynharaf oedd ffigurau maen o seintiau a theulu'r Iesu yn addurno pyrth eglwysi, er enghraifft yn Eglwys Gadeiriol Chartres (1145–55), esiamplau sydd yn debyg i'r hen ddull Romanésg. Yn ei gyfnod boreol, nodweddid cerfluniaeth Gothig gan arddull plaen a llyfn, gyda chyfraneddau hirfain a gwedd hieratig, mewn dull a gyfleir argraff ysbrydol, yn wahanol iawn i wir anatomeg y corff dynol.[1]

Yn y 13g, trodd y dull Gothig tuag at naturiolaeth a realaeth, gan ymdebygu yn raddol i ddylanwadau clasurol, a chyda phortread gwirach o'r byd daearol. Cyfrannodd hefyd newidiadau mewn athrawiaeth grefyddol at esblygiad ffurfiau a themâu cerfluniaeth, gan adlewyrchu'r berthynas agosach rhwng dyn a Duw. Enghraifft o'r cyfnod hwn ydy cerfluniaeth Eglwys Gadeiriol Reims (tua 1240), a chanddynt wynebau a chyrff unigoledig, ystumiau naturiol, a dillad llaes. Daeth cerfluniau coffa yn amlycach yng nghyfnod yr Uchel Gothig, a cherfiwyd niferoedd ohonynt gan seiri meini ar dalwynebau eglwysi cadeiriol, yn fynych y tu mewn i gilfachau.

Erbyn diwedd y 14g yr oedd y dull Gothig ar led ar draws y rhan fwyaf o Ewrop, a sefydlwyd ysgolion rhanbarthol o gerflunwyr. Yng nghyfnod y Gothig Diweddar, neu'r Gothig Rhyngwladol, bu cerfluniau a cherfweddau yn y dull hwn yn fanylach a chymhlethach, ac yn aml yn hynod o ddel a thringar, yn enwedig o ran dilladaeth. Canolbwyntiodd rhai cerflunwyr ar realaeth yn hytrach na phortreadau delfrydol y Gothig Rhyngwladol, er enghraifft beddrodau yn Ffrainc a gweithiau Claus Sluter, a ddylanwadai'n gryf ar ddatblygiad paentio Iseldiraidd cynnar. Dirywiodd cerfluniaeth Gothig yn niwedd y 15g, yn gyntaf yn Ffrainc, Sbaen, a'r Eidal, wrth i arddulliau'r Dadeni Dysg ledaenu; parhaodd i gael effaith ar Ddadeni'r Gogledd hyd yr 16g.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. Jaeger, C. Stephen (1994). The Envy of Angels: Cathedral Schools and Social Ideals in Medieval Europe, 950-1200 (yn Saesneg). University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-1745-2.