Neidio i'r cynnwys

Castell Rhuddlan

Oddi ar Wicipedia
Castell Rhuddlan
Mathcastell, safle archaeolegol Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1277 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
LleoliadRhuddlan Edit this on Wikidata
SirSir Ddinbych
GwladBaner Cymru Cymru
Uwch y môr19.6 metr, 19.8 metr Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.2892°N 3.46425°W Edit this on Wikidata
Rheolir ganCadw Edit this on Wikidata
Map
PerchnogaethCadw Edit this on Wikidata
Statws treftadaethadeilad rhestredig Gradd I, heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru Edit this on Wikidata
Manylion
Dynodwr CadwFL004 Edit this on Wikidata

Castell ar ymyl tref Rhuddlan yn Sir Ddinbych yw Castell Rhuddlan. Castell Cymreig oedd Castell Rhuddlan yn wreiddiol ond fe wnaeth y Normaniaid ei adnewyddu a'i atgyweirio a daeth i feddiant coron Lloegr ar ôl hynny.

Saif y castell wrth ryd strategol ar Afon Clwyd. Mae'n bosibl mai yma neu gerllaw yr ymladdwyd Brwydr Morfa Rhuddlan yn 795. Cododd y brenin grymus Gruffudd ap Llywelyn gastell yma yn 1063 a'i wneud yn sedd frenhinol. Ond llosgwyd y castell hwnnw gan y Saeson pan anfonodd Harold, brenin Lloegr, fyddin i ogledd Cymru.

Yn 1073 codwyd castell mwnt a beili yno gan y Normaniaid ar orchymyn Gwilym Gwncwerwr. Tyfodd bwrdeistref fechan yng nghysgod y castell.

Yn 1277 codwyd castell cadarn ar y safle gan Edward I o Loegr, a'i defnyddiodd fel ei brif ganolfan yn y gogledd yn ei ymosodiad ar Wynedd i geisio dymchwel Llywelyn ap Gruffudd. Yno yn 1284, ar ôl gorchfygu Llywelyn, cyhoeddodd Edward I Statud Rhuddlan, a fyddai'n gweddnewid gweinyddiaeth Cymru.

Bu gwarchae ar y castell gan Cymry'r Gogledd dan arweiniad Madog ap Llywelyn yng ngwrthryfel Cymreig 1294. Dros ganrif yn ddiweddarach ymsododd Owain Glyndŵr arno; ni chipiwyd y castell ond llosgwyd y dref gaerog o'i gwmpas.