Plaid Ryddfrydol (DU): Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
Dim crynodeb golygu |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Plaid wleidyddol]] a dyfodd allan o blaid y [[Wigiaid]] i fod yn un o dair plaid fawr y [[DU]] oedd y '''Blaid Ryddfrydol'''. Unodd y blaid â [[Y Democratiaid Cymdeithasol (DU)| |
[[Plaid wleidyddol]] a dyfodd allan o blaid y [[Wigiaid]] i fod yn un o dair plaid fawr y [[DU]] oedd y '''Blaid Ryddfrydol'''. Unodd y blaid â [[Y Democratiaid Cymdeithasol (DU)|Phlaid y Democratiaid Cymdeithasol]] (SDP) yn yr wythdegau i ffurfio plaid newydd y [[Democratiaid Rhyddfrydol]]. |
||
Uchafbwynt [[hanes]] y blaid oedd o ganol y [[19g]] hyd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] dan y [[Prif Weinidog|prif weinidogion]] Rhyddfrydol [[William Ewart Gladstone]], Sir [[Henry Campbell-Bannerman]], [[Clement Asquith]] a [[David Lloyd George]]. Yn y cyfnod hwnnw y Rhyddfrydwyr oedd y blaid fwyaf o lawer yng [[Cymru|Nghymru]] ac yn rhan o'r mudiad [[Radicaliaeth yng Nghymru|Radicalaidd]] oedd yn galw am [[ymreolaeth]] i Gymru ac [[Iwerddon]]. Arweiniodd anghydfod rhwng Lloyd George ac Asquith at ymraniad yn y blaid ar ôl y Rhyfel Mawr a chollodd y Rhyddfrydwyr dir i'r [[Plaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] a gymerodd le'r Rhyddfrydwyr fel [[gwrthblaid]] yn [[1922]]. |
Uchafbwynt [[hanes]] y blaid oedd o ganol y [[19g]] hyd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] dan y [[Prif Weinidog|prif weinidogion]] Rhyddfrydol [[William Ewart Gladstone]], Sir [[Henry Campbell-Bannerman]], [[Clement Asquith]] a [[David Lloyd George]]. Yn y cyfnod hwnnw y Rhyddfrydwyr oedd y blaid fwyaf o lawer yng [[Cymru|Nghymru]] ac yn rhan o'r mudiad [[Radicaliaeth yng Nghymru|Radicalaidd]] oedd yn galw am [[ymreolaeth]] i Gymru ac [[Iwerddon]]. Arweiniodd anghydfod rhwng Lloyd George ac Asquith at ymraniad yn y blaid ar ôl y Rhyfel Mawr a chollodd y Rhyddfrydwyr dir i'r [[Plaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] a gymerodd le'r Rhyddfrydwyr fel [[gwrthblaid]] yn [[1922]]. |
||
Golygiad diweddaraf yn ôl 20:54, 21 Hydref 2018
Plaid wleidyddol a dyfodd allan o blaid y Wigiaid i fod yn un o dair plaid fawr y DU oedd y Blaid Ryddfrydol. Unodd y blaid â Phlaid y Democratiaid Cymdeithasol (SDP) yn yr wythdegau i ffurfio plaid newydd y Democratiaid Rhyddfrydol.
Uchafbwynt hanes y blaid oedd o ganol y 19g hyd y Rhyfel Byd Cyntaf dan y prif weinidogion Rhyddfrydol William Ewart Gladstone, Sir Henry Campbell-Bannerman, Clement Asquith a David Lloyd George. Yn y cyfnod hwnnw y Rhyddfrydwyr oedd y blaid fwyaf o lawer yng Nghymru ac yn rhan o'r mudiad Radicalaidd oedd yn galw am ymreolaeth i Gymru ac Iwerddon. Arweiniodd anghydfod rhwng Lloyd George ac Asquith at ymraniad yn y blaid ar ôl y Rhyfel Mawr a chollodd y Rhyddfrydwyr dir i'r Blaid Lafur a gymerodd le'r Rhyddfrydwyr fel gwrthblaid yn 1922.
Mwynheodd y blaid gyfnod o adfywiad dan arweinyddiaeth Jo Grimond (1956–1957) ac wedyn Jeremy Thorpe (1967-1976) tan i'r olaf orfod ymddiswyddo yn sgîl sgandal am ei fywyd personol. Dan David Steel daeth y blaid mewn cytundeb â'r Blaid Lafur a ffurfiwyd y Pact Lib-Lab i gadw'r Torïaid allan o lywodraeth (1977–1978). Yn 1981 ffurfiwyd cynghrair gyda'r SDP a arweiniodd yn y pen draw at lawnsio plaid newydd y Democratiaid Rhyddfrydol.
