Persli: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Legobot (sgwrs | cyfraniadau) B Bot: Migrating 76 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q25284 (translate me) |
B Llythyren fach using AWB |
||
Llinell 16: | Llinell 16: | ||
}} |
}} |
||
[[Perlysieuyn]] [[Planhigyn blodeuol|blodeuol]], defnyddiol iawn yn y gegin yw'r '''Persli''' neu'r '''Perllys''' (Lladin: ''Petroselinum crispum''; Saesneg: ''Parsley'') ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas [[llysiau'r bara]] (Sa: ''coriander''), ond nad yw cweit mor gryf. |
[[Perlysieuyn]] [[Planhigyn blodeuol|blodeuol]], defnyddiol iawn yn y gegin yw'r '''Persli''' neu'r '''Perllys''' (Lladin: ''Petroselinum crispum''; Saesneg: ''Parsley'') ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas [[llysiau'r bara]] (Sa: ''coriander''), ond nad yw cweit mor gryf. |
||
== Gwahanol fathau == |
== Gwahanol fathau == |
||
Llinell 28: | Llinell 28: | ||
== Rhinweddau meddygol == |
== Rhinweddau meddygol == |
||
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o [[Fitamin C]], [[Fitamin A]] a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr [[aren]]nau a'r [[pledren|bledren]]. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd [[llau pen]].<ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref><ref>[http://www.gardensablaze.com/HerbParsleyMed.htm Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze']</ref> |
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o [[Fitamin C]], [[Fitamin A]] a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr [[aren]]nau a'r [[pledren|bledren]]. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd [[llau pen]].<ref>Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.</ref><ref>[http://www.gardensablaze.com/HerbParsleyMed.htm Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze']</ref> |
||
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau. |
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau. |
||
Llinell 41: | Llinell 41: | ||
* [[Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol]] |
* [[Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Categori:Perlysiau]] |
[[Categori:Perlysiau]] |
||
[[Categori:Llysiau]] |
[[Categori:Llysiau]] |
||
[[Categori:Apiaceae]] |
[[Categori:Apiaceae]] |
||
⚫ |
Fersiwn yn ôl 03:23, 19 Ebrill 2015
Persli | |
---|---|
Llun botanegol o'r planhigyn Persli | |
Dosbarthiad gwyddonol | |
Teyrnas: | Plantae |
Ddim wedi'i restru: | Angiosbermau |
Ddim wedi'i restru: | Ewdicotau |
Ddim wedi'i restru: | Asteridau |
Urdd: | Apiales |
Teulu: | Apiaceae |
Genws: | Petroselinum |
Rhywogaeth: | P. crispum |
Enw deuenwol | |
Petroselinum crispum (Mill.) Fuss |
Perlysieuyn blodeuol, defnyddiol iawn yn y gegin yw'r Persli neu'r Perllys (Lladin: Petroselinum crispum; Saesneg: Parsley) ac fe'i tyfir mewn gerddi i roi blas ar fwyd. Ond mae iddo ei beryglon hefyd. Mae ei flas yn eitha tebyg i flas llysiau'r bara (Sa: coriander), ond nad yw cweit mor gryf.
Gwahanol fathau
Ceir dau fath cyffredin: y ddeilen gyrliog a drafodir yn yr erthygl hon a'r ddeilen llyfn, fflat (Lladin: Petroselinum neapolitanum) sydd â blas cryfach oherwydd fod mwy o'r olew apiol ynddo.[1] Ond tyfu'r math cyrliog mae llawer o arddwyr, gan ei fod yn fwy anhebyg i'r cegid (Sa: hemlock).
Math arall sy'n gyffredin drwy Ewrop ac UDA yw'r 'Perllys gwreiddiog' sy'n cael ei dyfu'n unswydd am ei wreiddyn - sy'n edrych yn debyg iawn i panas.
Planhigyn cynorthwyol
(Saesneg: Companion plant). Mae'r perllys yn cael ei blannu'n aml, nid er mwyn ei fwyta, ond oherwydd ei fod yn atynnu gwenyn i'r ardd. Mae e felly'n cynorthwyo planhigion eraill. Er enghraifft, mae'n cael ei blannu ger planhigion tomato er mwyn dennu'r wenynen feirch, er mwyn iddi hithau ladd 'siani fachog y tomato' (Sa: tomato hornworms) sy'n gloddesta ar neithdar y planhigyn perllys. Yn ai, mae'r perllys yn creu arogl cryf iawn sy'n cuddio arogl y planhigyn tomato, ac felly mae hwnnw'n cael llonydd.
Rhinweddau meddygol
Dywedir fod y gwreiddiau'n cynnwys mwy o ddaioni na'r dail. Mae'r persli'n llawn o Fitamin C, Fitamin A a mwynau gwerthfawr sy'n lleddfu problemau yn yr arennau a'r bledren. Gellir gwasgu'r dail a'r gwreiddiau er mwyn defnyddio'r olew i ladd llau pen.[2][3]
Gofal: dylai merched beichiog beidio bwyta perllys rhag iddynt gael problemau gyda'r arennau.
Cyfeiriadau
- ↑ Gerddi Osage: persli
- ↑ Llysiau Rhinweddol gan Ann Jenkins, cyhoeddwyd gan Wasg Gomer, 1982.
- ↑ Gwefan Saesneg 'Gardens Ablaze'
Gweler hefyd
- Meddygon Myddfai
- Llysiau Rhinweddol
- Perlysiau
- Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol