Yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B robot yn newid: es:Iglesia católica apostólica ortodoxa→es:Iglesia ortodoxa |
B robot yn newid: tl:Simbahang Ortodokso→tl:Simbahang Ortodokso ng Silangan |
||
Llinell 93: | Llinell 93: | ||
[[ta:கிழக்கு மரபுவழி திருச்சபை]] |
[[ta:கிழக்கு மரபுவழி திருச்சபை]] |
||
[[th:อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์]] |
[[th:อีสเทิร์นออร์ทอดอกซ์]] |
||
[[tl:Simbahang Ortodokso]] |
[[tl:Simbahang Ortodokso ng Silangan]] |
||
[[tpi:Kristen Otodos]] |
[[tpi:Kristen Otodos]] |
||
[[tr:Ortodoks Kilisesi]] |
[[tr:Ortodoks Kilisesi]] |
Fersiwn yn ôl 19:27, 21 Ionawr 2013
ON Ni ddylid drysu'r Eglwys hon ag Eglwys y tri chyngor, a elwir yn Oriental yn Saesneg.
Ail enwad Gristnogol fwya'r byd, a'r mwyaf o'r Eglwysi Uniongred, gyda rhwng 150 a 350 o ddilynwyr, yw'r Eglwys Uniongred Ddwyreiniol. Fe wahanodd o Eglwys y tri chyngor ym 451, ac o'r Eglwys Gatholig Rufeinig ym 1054. Prif grefydd Belarus (89%), Bulgaria (86%), Gweriniaeth Cyprus (88%), Georgia (89%), Gwlad Groeg (98%), Macedonia (70%), Moldova (98%), Montenegro (84%), Romania (89%), Ffederasiwn Rwsia (76%), Serbia (88%), ac Wcráin (83%) ydyw, a cheir niferoedd sylweddol mewn gwledydd eraill.
Ymrannodd yr Eglwys Uniongred Ddwyreiniol a'r Eglwys Gatholig oddi wrth ei gilydd yn y Sgism Fawr neu'r Sgism Ddwyreiniol fel y'i gelwir weithiau, (Groeg schisma). Dechreuodd yn 857 pan ysgymunwyd Photius, Patriarch Caergystennin gan y Pab Sant Nicolas I (858 - 867). Ymatebodd y patriarch drwy herio uniongrededd Eglwys Rhufain, yn arbennig yn achos cymal yng Nghredo Nicea ynglŷn â tharddiad yr Ysbryd Glân o Grist (y cymal filioque "ac o'r Mab..").
Daeth yr anghydfod i'w uchafbwynt cyntaf yn 1054 pan ysgymunwyd y patriarch Cerularius o Gaergystennin (1043 - 1058) am iddo feirniadu gwyryfdod fynachaidd orfodol y Gorllewin a defnyddio bara heb ei godi yn yr offeren fel arferion hereticaidd. Er gwaethaf ymgeision i gymodi yn Ail Gyngor Lyons yn 1274 a Chyngor Fflorens yn 1439, daeth y rhwyg terfynol yn 1472. Un ffactor a arweiniodd at y rhwyg terfynol oedd ymddygiad y Croesgadwyr yn ymosod ar Gristnogion ac eglwysi uniongred yn Asia Leiaf a'r Lefant, gan gynnwys ymosod ar Gaergystennin ei hun a'i dal (1204 - 1261).