Tectoneg platiau: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 22:01, 15 Rhagfyr 2011

Tectoneg platiau neu symudiadau'r platiau yw'r theori ddaearegol sy'n esbonio symudiadau mawr o fewn cramen y Ddaear.

Mae plât tectonig yn ddarn o lithosffer y Ddaear. Mae arwynebedd y Ddaear wedi'i gwneud o saith plât tectonig sylweddol a nifer mwy o rai llai. Mae'r platiau hyn yn nofio fel rhafftiau ar wely o fater toddedig, ond oherwydd bod cerrynt darfudol yn y mater toddedig neu magma, mae'r platiau yn symud. Mae'r astudiaeth o blatiau tectonig yn golygu'r astudiaeth o'r platiau hyn a'r tirffurfiau sy'n ffurfio o'r herwydd.

Mae'r platiau tua 30 km (24 milltir) o drwch o dan y cyfandiroedd ond yn llai trwchus, tua 8 km (6 milltir) o dan y cefnforoedd. Mae’r platiau yn eistedd uwchben yr asthenosffer, sy’n gallu llifo fel plastig, er ei fod yn solid. Mae hyn yn galluogi’r platiau i symud.

Mae symudiadau'r platiau yn achosi daeargrynfeydd, ffrwydradau llosgfynyddoedd a ffurfiad mynyddoedd.

Mae nifer y platiau mwyaf yn amrwyio, o 7-14.

Ffin plât Tectonig

Gweler y dudalen Ffin Plat Tectonig

Damcaniaeth Platiau Tectonig

Yn 1912 dechreuodd Alfred Wegener ei ddamcaniaeth o Ddrifft Cyfandirol. Ei syniad oedd mai ond un cyfandir mawr oedd y byd ar un adeg sydd erbyn hyn wedi rhannu i fynu i gyfandiroedd llai sydd yn arnofio oddi wrth ei gilydd ac weithiau yn taro yn erbyn ei gilydd ar wyneb y Ddaear.

Pam oedd Wegener yn credu hyn?

Sylweddolodd bod daeareg tebyg gan gyfandiroedd oedd yn bell iawn oddi wrth ei gilydd.
Gwelodd ffosiliau tebyg ar gyfandiroedd gwahanol.
Ambell i gyfandir megis Affrica a De America yn edrych fel pebai yn ffitio i'w gilydd.

Beth oedd Wegener yn methu ei egluro yw pam oedd y cyfandiroedd yn symud ac oherwydd hyn ni wnaed unrhyw sylw o'i ddamcaniaeth nes y 60'au wrth i fwy o wybodaeth ddod i law.

Gweler hefyd

Eginyn erthygl sydd uchod am ddaearyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.

Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol Nodyn:Cyswllt erthygl ddethol

@@ Llinell 4: / Llinell 4: @@
 Mae plât tectonig yn ddarn o [[lithosffer]] y [[Daear|Ddaear]]. Mae arwynebedd y Ddaear wedi'i gwneud o saith plât tectonig sylweddol a nifer mwy o rai llai. Mae'r platiau hyn yn nofio fel rhafftiau ar wely o fater toddedig, ond oherwydd bod cerrynt darfudol yn y mater toddedig neu magma, mae'r platiau yn symud. Mae'r astudiaeth o blatiau tectonig yn golygu'r astudiaeth o'r platiau hyn a'r tirffurfiau sy'n ffurfio o'r herwydd.
-Mae'r platiau tua 30 km (24 milltir) o drwch o dan y [[cyfandir|cyfandiroedd]] ond yn llai trwchus, tua 8km (6 milltir) o dan y [[cefnfor|cefnforoedd]].  Mae’r platiau yn eistedd uwchben yr asthenosffer, sy’n gallu llifo fel plastig, er ei fod yn solid.  Mae hyn yn galluogi’r platiau i symud.
+Mae'r platiau tua 30 km (24 milltir) o drwch o dan y [[cyfandir|cyfandiroedd]] ond yn llai trwchus, tua 8 km (6 milltir) o dan y [[cefnfor|cefnforoedd]].  Mae’r platiau yn eistedd uwchben yr asthenosffer, sy’n gallu llifo fel plastig, er ei fod yn solid.  Mae hyn yn galluogi’r platiau i symud.
 Mae [[symudiadau'r platiau]] yn achosi [[daeargryn]]feydd, ffrwydradau [[llosgfynydd]]oedd a ffurfiad [[mynydd]]oedd.