Zephaniah Williams: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Thaf (sgwrs | cyfraniadau) B cat |
categoreiddio |
||
Llinell 26: | Llinell 26: | ||
[[Categori:Genedigaethau 1795]] |
[[Categori:Genedigaethau 1795]] |
||
[[Categori:Marwolaethau 1874]] |
[[Categori:Marwolaethau 1874]] |
||
[[Categori: |
[[Categori:Pobl a gafwyd yn euog o frad]] |
||
[[Categori:Pobl o Sir Fynwy]] |
|||
[[Categori:Siartwyr]] |
|||
[[en:Zephaniah Williams]] |
[[en:Zephaniah Williams]] |
Fersiwn yn ôl 21:11, 10 Gorffennaf 2011
Un o arweinwyr Terfysg Casnewydd yn 1839 oedd Zephaniah Williams (1795-1874). Yn enedigol o Argoed, Sir Fynwy, roedd yn lowr blaenllaw yn Blaina ac yn cadw tafarn y Royal Oak yn Nantyglo, ble roedd yn arfer dalu ei lowyr.
Siartwyr
Dyn annibynol ei farn, oedd Williams, ac roedd yn cynnal cyfarfodydd 'Cymdeithas y Gweithwyr' yn ei gartref. Daeth yn arweinydd naturiol o ymgyrch y siartwyr yn Ne Cymru.
Terfysg Casnewydd
Arweiniodd golofn o ddynion o ardal Nantyglo i lawr i Gasnewydd, ac at Westy'r Westgate ble roedd rhai o hoelion wyth y siartwyr wedi eu dal gan dros 60 o filwyr. Ei gyd-arweinwyr oedd John Frost a William Jones (Siartydd). Yn ôl rhai haneswyr, dyma gwrthryfel mwyaf a chryfaf gwledydd Prydain yn ystod y 19eg ganrif. [1].
Daeth ei ddynion at ei gilydd, gan ymgynull yn nhafarn y 'Welsh Oak', Pontymister, gan fartsio yn eu blaenau i Gasnewydd.
Awstralia amdani!
Cafodd Williams a'r ddau arweinydd arall eu dedfrydu i'w crogi a'u chwarteru, ond ar ôl protest cryf iawn, newidiwyd hyn i alltudiaeth i Van Diemen's Land (Tasmania, heddiw) yn Awstralia.
Gwneud ei ffortiwn
Ar un cyfnod, gwyddom iddo gynllunio i ddianc o'r cyfandir. Ond, darganfu glo yno, a gwnaeth ei ffortiwn yn ei fwyngloddio. Dychwelodd gyda'i deulu yn ôl i Gymru yn 1854.
Bu farw'n ŵr cefnog iawn yn Launceston, Tasmania ym Mai, 1874.
Ffynonellau
- ↑ Edward Royal, Chartism, Longman, London: 1996