Neidio i'r cynnwys

Alexios I Komnenos

Oddi ar Wicipedia
Alexios I Komnenos
Ganwyd1048 Edit this on Wikidata
Caergystennin Edit this on Wikidata
Bu farw15 Awst 1118 Edit this on Wikidata
o clefyd Edit this on Wikidata
Caergystennin Edit this on Wikidata
Dinasyddiaethyr Ymerodraeth Fysantaidd Edit this on Wikidata
Galwedigaethymerawdwr Edit this on Wikidata
SwyddYmerawdwr Bysantaidd Edit this on Wikidata
TadJohn Komnenos Edit this on Wikidata
MamAnna Dalassene Edit this on Wikidata
PriodIrene Doukaina Edit this on Wikidata
PlantAnna Komnene, Maria Komnene, Ioan II Komnenos, Andronikos Komnenos, Isaac Komnenos, Eudokia Komnene, Theodora Komnene Angelina, Barbara Komnena Edit this on Wikidata
LlinachKomnenos Edit this on Wikidata

Ymerawdwr Bysantaidd rhwng 1081 a 1118 oedd Alexios I Komnenos neu Alexius I Comnenus, Groeg: Αλέξιος Α' Κομνηνός, Alexios I Komnēnos (1048 - 15 Awst, 1118).

Roedd Alexios yn fab i Ioan Komnenos ac Anna Dalassena, ac yn nai i'r ymerawdwr Isaac I Komnenos. Pan adawodd Isaac yr orsedd yn 1059, gwrthododd tad Alexios, Ioan Komnenos, yr orsedd, felly dilynwyd ef gan bedwar ymerawdwr arall rhwng 1059 a 1081. Gwasanaethodd Alexios yn y fyddin dan yr ymerodron Romanos IV Diogenes, Mihangel VII Doukas Parapinakes a Nikephoros III Botaneiates. Llwyddodd Alexios i orchfygu gwrthryfel milwyr hur yn Asia Leiaf yn 1074 ac yn 1078 apwyntiodd Nikephoros III ef yn arweinydd y byddinoedd yn y gorllewin.

Tua 1081, ymosododd y Normaniaid dan Robert Guiscard ar ardal Dyrrhachium. Pan gynullwyd y fyddin i'w gwrthwynebu, perswadiwyd Alexios i ymuno â chynllwyn yn erbyn Nikephoros III, a chyhoeddwyd ef yn ymerawdwr gan ei filwyr. Cipiodd y fyddin ddinas Caergystennin ar 1 Ebrill 1081, gan orfodi Nikephoros III i ymddeol i fynachlog.

Bu raid i Alexios ymladd yn barhaus yn ystod ei deyrnasiad o 37 mlynedd. Cipiwyd Dyrrhachium gan Robert Guiscard a'i fab Bohemund). Llwyddodd Alexios i oresgyn y perygl, yn rhannol trwy roi 360,000 o ddarnau aur i Harri IV, yr Ymerawdwr Glan Rhufeinig, i ymosos ar y Normaniaid yn yr Eidal.

Bu Alexios hefyd yn ymladd yn Thrace, yn erbyn gwrthryfel y sectau Bogomil a'r Pauliciaid, a bu ymosodiadau gan y Pecheneg. Gyda chymorth y Cumaniaid llwyddodd Alexios i orchfygu'r Pechenegs yn Levounion yn Thrace yn 1091.

Gyrrodd Alexios lysgenhadon at y Pab Urban II i ofyn am gymorth yn erbyn y Twrciaid. Ei fwriad oedd cael milwyr hur o'r gorllewin, ond yn ddiweddarach y flwyddyn honno, pregethodd y Pab yr angen am Groesgad, a dechreuodd y Groesgad Gyntaf. Pan gyrhaeddodd prof fyddin y croesgadwyr i Gaergystennin, llwyddodd Alexios i'w defnyddio i ennill nifer o diriogaethau yn ôl. Ildiodd Nicaea i'r ymerawdwr yn 1097, ac wedi buddugoliaeth ym Mrwydr Dorylaeum, adfeddiannodd ran helaeth o orllewin Asia Leiaf.

Ysgrifennodd merch Alexios, Anna Comnena, ei fywgraffiad. Ystyrir yr Alexiad yn un o gampweithiau llenyddiaeth Roeg yr Oesoedd Canol yn ogystal â bod yn ffynhonnell bwysig am hanes Caergystennin yn amser Alexios a'i ferch.

Llyfryddiaeth

[golygu | golygu cod]
  • Anna Comnena: The Alexiad of Anna Comnena, cyf. E.R.A. Sewter (Penguin, Llundain, 1969)