Sfax
 | |
| Math | municipality of Tunisia  |
|---|---|
| Poblogaeth | 272,801 |
| Gefeilldref/i | |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Central Coastal Tunisia |
| Sir | Sfax |
| Gwlad |  Tiwnisia |
| Arwynebedd | 56 km² |
| Uwch y môr | 24 metr |
| Cyfesurynnau | 34.74°N 10.76°E |
| Cod post | 3000 |
 | |
Mae Sfax yn ddinas yn nwyrain canolbarth Tiwnisia, prifddinas y dalaith o'r un enw, 266 km i'r de o Diwnis. Ei phoblogaeth yw 275,000 (2001).
Lleolir Sfax ar yr arfordir. Mae hi'n ddinas hanesyddol gyda'r medina gorau yn Nhiwnisia, ond erbyn heddiw mae hi'n ganolfan diwydiant a masnach. Mae llongau fferi yn croesi o Sfax i Ynysoedd Kerkennah.
Hanes[golygu | golygu cod]
Er bod ardal Sfax yn drigfan i'r Pheniciaid a'r Rhufeiniaid nid oedd yn lle pwysig tan i'r goresgynwyr Arabiaid sefydlu tref yno yn y 8g, efallai ar safle'r dref Rufeinig fechan Taparura, sydd wedi diflannu bellach.
Codwyd muriau amddiffynnol y ddinas gan yr Aghlabiaid yn y 9g. Erbyn diwedd yr Oesoedd Canol Sfax oedd y ddinas pwysicaf yn ne Tiwnisia. Rheolai'r arfordir rhwng Sfax a Tripoli yn Libia a llwyddodd i aros yn lled-annibynnol ar y brifddinas Tiwnis tan ddechrau'r 17g.
Y Ffrancod sy'n gyfrifol am ffurf y ddinas heddiw. Codasant ville nouvelle yn y dull Ewropeaidd i'r de o'r medina trwy lenwir corsdir a datblygasant borth i ddelio allforio'r ffosfad o fwyngloddiau Gafsa.
Atyniadau[golygu | golygu cod]
Lleolir yr atyniadau hanesyddol i gyd bron yn y medina. Mae amgueddfa archaeolegol y dref yn gartref i ddarganfyddiadau o drefi Rhufeinig yr ardal ac yn cynnwys mosaic enwog o'r bardd Rhufeinig Ennius a'r Naw Awen.
Enwogion[golygu | golygu cod]
Ganed dau o arwyr mudiad annibyniaeth Tiwnisia, Hedi Chaker a Farhat Hached yn Sfax.