Sallwyr Rhygyfarch
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | llawysgrif  |
|---|---|
| Deunydd | memrwn |
| Iaith | Lladin |
| Dyddiad cyhoeddi | 1079 |
| Tudalennau | 159 |
| Lleoliad cyhoeddi | Llanbadarn Fawr |
| Perchennog | Rhygyfarch ap Sulien |
| Lleoliad yr archif | Coleg y Drindod, Dulyn |
| Statws hawlfraint | parth cyhoeddus, parth cyhoeddus |
Llawysgrif Ladin o'r 11g o darddiad Cymreig sydd wedi'i ysgrifennu a'i addurno yn arddull Gwyddelig yw'r Sallwyr Rhygyfarch. Fe'i hysgrifennwyd tua 1079, yn ôl pob tebyg yn y sgriptoriwm yn Llanbadarn Fawr, Ceredigion.[1]
Mae'n cynnwys 159 o ddalennau memrwn, ac fe'i rhannir yn yr adrannau canlynol: Llythyr Sant Sierôm i Chromatius ac Elidorus; Breviarius Apostolorum; Martyrologium Hieronymianum; a Thablau Amrywiol.
Roedd y llyfr yn perthyn i Rhygyfarch ap Sulien (1056?–1099), Esgob Tyddewi. Ar ffolio 158v, yn ei law ei hun, mae'n dweud wrthym bod y cyfrol wedi ei ysgrifennu iddo gan ysgrifennydd o'r enw Ithael, a bod yr addurnlythyrennau mawr yn waith ei frawd Ieuan. Roedd eu tad, Sulien, wedi astudio yn Iwerddon am 13 mlynedd; mae addurniad y gyfrol yn dangos tebygrwydd clir i lawysgrifau Gwyddelig o'r un cyfnod.
Mae'r llawysgrif bellach yn llyfrgell Coleg y Drindod, Dulyn fel MS 50.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Gwefan Coleg y Drindod, Dulyn; adalwyd 3 Rhagfyr 2017.
Llyfryddiaeth
[golygu | golygu cod]- The Psalter and Martyrology of Ricemarch, gol. H. J. Lawlor, Henry Bradshaw Society 47 a 48, 2 gyfrol (Llundain, 1914)