Roger o Drefaldwyn, Iarll 1af Amwythig
Arglwydd Normanaidd oedd Roger o Drefaldwyn, Iarll 1af Amwythig (neu Roger de Montgoméri), a elwid hefyd yn Roger Fawr ("Roger le Grand") (tua 1030 – 27 Gorffennaf 1094)[1] ac y cyfeirir ato gan haneswyr Cymreig ac eraill fel Roger o Drefaldwyn hefyd, a fu'n arglwydd Trefaldwyn (Montgoméri), vicomte Hiémois, ac arglwydd Alençon. Roedd yn un o'r arglwyddi Normanaidd cyfoethocaf a grymusaf yn Lloegr a'r Mers yn y deyrnas a greuwyd gan Wilym Gwncwerwr. Fel Iarll cyntaf Amwythig, teitl a daliodd o 1074 hyd ei farw yn 1094, bu ganddo ran flaenllaw yn ymdrechion y Normaniaid i oresgyn Cymru.
Tua'r flwyddyn 1050, priododd Mabile de Bellême. Roedd ganddo diroedd helaeth yn Normandi a bu'n un o brif gapteiniaid Gwilym Gwncwerwr pan laniodd ger Hastings yn 1066; mewn canlyniad i'w ymroddiad a'i wasanaeth cafodd diroedd sylweddol yn ne a chanolbarth Lloegr gan y brenin newydd, yn cynnwys Swydd Amwythig am y ffin â Chymru.
Sefydlodd Roger ei bencadlys ar ochr Gymreig Clawdd Offa ar safle'r Hen Domen - ar gyrion tref Trefaldwyn heddiw - lle cododd castell mwnt a beili mawr a'i alw yn Montgoméri. Enwyd yr hen Sir Drefaldwyn (Montgomeryshire) ar ei ôl.[2]
Cafodd ei olynu fel Iarll Amwythig gan ei fab Hugh.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ A Genealogical History of the Family of Montgomery: Including the Montgomery Pedigree. private circulation; H. B. Ashmead, printer. 1863. t. 19. (Saesneg)
- ↑ David Walker, The Norman Conquerors (Abertawe, 1977), tud. 23.
.svg){kind=small}
