Pentref model

Math o gymuned hunangynhwysol, a adeiladwyd o ddiwedd y 18g ymlaen gan dirfeddianwyr a diwydianwyr i gartrefu eu gweithwyr yw pentref model (Saesneg: model village). Fel arfer mae lleoedd o'r fath yn cynnwys tai o safon gymharol uchel, gyda mwynderau cymunedol ac amgylcheddau dymunol. Defnyddir y gair "model" yn yr ystyr o ddelfryd y gallai datblygiadau eraill anelu ato.

Pentrefi model ym Mhrydain

Yr Alban

• New Lanark, De Swydd Lanark (1786)

Cymru

• Tremadog, Gwynedd (1798)
• Pentref Elan, Powys (1892)
• Portmeirion, Gwynedd (1925)

Lloegr

• Trowse, Norfolk (1805)
• Blaise Hamlet, Bryste (1811)
• Selworthy, Gwlad yr Haf (1828)
• Barrow Bridge, Bolton, Manceinion Fwyaf (1830s)
• Snelston, Swydd Derby (1840s)
• Pentref Rheilffordd Swindon, Wiltshire (1840s)
• Withnell Fold, Swydd Gaerhirfryn (1844)
• Meltham, Gorllewin Swydd Efrog (1850)
• Bromborough Pool, Glannay Merswy (1853)
• Saltaire, Gorllewin Swydd Efrog (1853)
• Akroydon, Gorllewin Swydd Efrog (1859)
• Nenthead, Cumbria (1861)
• New Sharlston, Gorllewin Swydd Efrog (1864)
• Ripley Ville, Gorllewin Swydd Efrog (1866)
• Copley, Gorllewin Swydd Efrog (1874)
• Howe Bridge, Manceinion Fwyaf (1873–79)
• Bournville, Birmingham, Gorllewin Canolbarth Lloegr (1879)
• Barwick, Swydd Hertford (1888)
• Port Sunlight, Swydd Gaer (1888)
• Creswell Model Village, Swydd Derby (1895)
• New Bolsover model village, Swydd Derby (1896)
• Vickerstown, Cumbria (1901)
• New Earswick, Efrog, Gogledd Swydd Efrog a'r Humber (1904)
• Woodlands, De Swydd Efrog (1905)
• Whiteley Village, Surrey (1907)
• The Garden Village, Kingston upon Hull, Swydd Efrog a'r Humber (1908)
• Silver End, Essex (1926)
• Stewartby, Swydd Bedford (1926)
• Poundbury, Dorset (1993; ar y gweill)