Patanjali
| Patanjali | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Unknown  India |
| Bu farw | Unknown |
| Dinasyddiaeth |  India |
| Galwedigaeth | ieithydd, mathemategydd, athronydd, ysgrifennwr |
| Blodeuodd | 2 g CC |
| Adnabyddus am | Swtrâu Ioga Patanjali |
Doethor yn Tamilakam hynafol, sydd heddiw yn India, oedd Patañjali (Tamil: பதஞ்சலி, Sansgrit पतञ्जलि) a oedd yn awdur nifer o weithiau Sansgrit a Tamil. Y mwyaf o'r rhain yw Swtrâu Ioga Patanjali, testun ioga clasurol. Efallai nad Patañjali oedd awdur yr holl weithiau a briodolir iddo, gan fod nifer o awduron hanesyddol hysbys o'r un enw. Neilltuwyd llawer o ysgolheictod dros y ganrif ddiwethaf i'r awdur nodedig hwn.[1]
Ymhlith yr awduron pwysicaf o'r enw Patañjali mae:[2][3][4]
- Awdur y Mahābhāṣya, traethawd hynafol ar ramadeg ac ieithyddiaeth Sansgrit, wedi'i seilio ar Aṣṭādhyāyī o Pāṇini. Mae bywyd y Patañjali hwn wedi'i ddyddio i ganol yr 2il g. CC, gan ysgolheigion y Gorllewin ac India.[5][6][7] Teitl y testun hwn oedd bhasya neu "sylwebaeth" ar waith Kātyāyana - gwaith Pāṇini gan Patanjali, ond mae cymaint o barch yn nhraddodiadau India nes ei fod yn cael ei adnabod yn eang yn syml fel Mahā-bhasya neu "Sylwebaeth Fawr". Mae'r syniadau ar strwythur, gramadeg ac athroniaeth iaith wedi dylanwadu ar ysgolheigion crefyddau Indiaidd eraill fel Bwdhaeth a Jainiaeth.[8][9]
- Casglwr y Swtrâu Ioga, testun ar theori ac ymarfer Ioga[10] ac ysgolhaig nodedig o athroniaeth Hindŵaidd ysgol Samkhya.[11][12] Amcangyfrifir iddo fyw rhwng yr 2g CC a'r 4g OC, gyda mwy o ysgolheigion yn derbyn dyddiadau OC.[13][10][14] Mae'r Yogasutras yn un o'r testunau pwysicaf yn nhraddodiad India a sylfaen Ioga clasurol.[15] Dyma'r testun Ioga Indiaidd a gyfieithwyd fwyaf yn ei oes ganoloesol i ddeugain o ieithoedd Indiaidd.[16]
- Awdur testun meddygol o'r enw Patanjalatantra. Dyfynnir ef a dyfynnir y testun hwn mewn llawer o destunau canoloesol sy'n gysylltiedig â gwyddorau iechyd, a gelwir Patanjali yn awdurdod meddygol mewn nifer o destunau Sansgrit fel Yogaratnakara, Yogaratnasamuccaya a Padarthavijnana.[17] Mae pedwerydd ysgolhaig Hindŵaidd hefyd o'r enw Patanjali, a oedd yn debygol o fyw yn yr 8g ac a ysgrifennodd sylwebaeth ar Charaka Samhita a gelwir y testun hwn yn Carakavarttika.[18] Yn ôl rhai ysgolheigion Indiaidd o'r oes fodern fel PV Sharma, mae'n bosib mai'r ddau ysgolhaig meddygol o'r enw Patanjali yw'r un person, ond yn berson hollol wahanol i'r Patanjali a ysgrifennodd glasur gramadeg Sansgrit Mahābhasya.[18]
- Mae Patanjali yn un o'r 18 siddhars yn nhraddodiad Tamil siddha (Shaiva).[19]
Mae Patanjali yn parhau i gael ei anrhydeddu â chysegrfeydd a gyda rhai mathau o safleoedd (neu asanas) ioga modern, fel Ioga Iyengar[20] a Ioga Ashtānga Vinyāsa.[21]
Etifeddiaeth[golygu | golygu cod]
Mae Patanjali yn cael ei anrhydeddu â chysegrfeydd mewn rhai ysgolion modern o ioga.[20][21] Mae'r ysgolhaig ioga David Gordon White yn ysgrifennu bod hyfforddiant athrawon ioga yn aml yn cynnwys "cyfarwyddyd gorfodol"[16] o'r Ioga Sutra. Mae White yn galw hyn yn "chwilfrydig a dweud y lleiaf",[16] fod y testun yn ei hanfod yn amherthnasol i "ioga fel y mae'n cael ei ddysgu a'i ymarfer heddiw",[16] gan nodi yw'r Ioga Sutra" yn crybwyll ystumiau neu safleoedd neu asanas y corff, nac am ymestyn ac anadlu ".[16]
Llyfrydfdiaeth[golygu | golygu cod]
- Bryant, Edwin F. (2009), The Yoga Sūtras of Patañjali: A New Edition, Translation and Commentary, New York: North Point Press, ISBN 978-0865477360, https://archive.org/details/yogastrasofpataj0000brya
- Flood, Gavin (1996). An Introduction to Hinduism. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43878-0.
- Larson, Gerald James (1998). Classical Sāṃkhya: An Interpretation of Its History and Meaning. London: Motilal Banarasidass. ISBN 978-81-208-0503-3.
- Larson, Gerald James (2008). The Encyclopedia of Indian Philosophies: Yoga: India's philosophy of meditation. Motilal Banarsidass. ISBN 978-81-208-3349-4.
- Radhakrishnan, S.; Moore, C. A. (1957). A Source Book in Indian Philosophy. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01958-1. Princeton paperback 12th printing, 1989.
- White, David Gordon (2011). Yoga, Brief History of an Idea (Chapter 1 of "Yoga in practice") (PDF). Princeton University Press.
- White, David Gordon (2014), The Yoga Sutra of Patanjali: A Biography, Princeton University Press, ISBN 978-0691143774
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Raghavan, V.; et al. (1968). New Catalogus Catalogorum. 11. Madras: University of Madras. tt. 89–90. lists ten separate authors by the name of "Patañjali."
- ↑ Ganeri, Jonardon. Artha: Meaning, Oxford University Press 2006, 1.2, p. 12
- ↑ Radhakrishnan, S.; Moore, C.A., (1957). A Source Book in Indian Philosophy. Princeton, New Jersey: Princeton University, ch. XIII, Yoga, p. 453
- ↑ Flood 1996
- ↑ Sures Chandra Banerji (1989). A Companion to Sanskrit Literature: Spanning a Period of Over Three Thousand Years, Containing Brief Accounts of Authors, Works, Characters, Technical Terms, Geographical Names, Myths, Legends and Several Appendices. Motilal Banarsidass. t. 233. ISBN 978-81-208-0063-2.
- ↑ Scharf, Peter M. (1996). The Denotation of Generic Terms in Ancient Indian Philosophy: Grammar, Nyāya, and Mīmāṃsā. American Philosophical Society. tt. 1–2. ISBN 978-0-87169-863-6.
- ↑ Cardona, George (1997). Pāṇini: A Survey of Research. Motilal Banarsidass. tt. 267–268. ISBN 978-81-208-1494-3.
- ↑ Scharfe, Hartmut (1977). Grammatical Literature. Otto Harrassowitz Verlag. tt. 152–154. ISBN 978-3-447-01706-0.
- ↑ Harold G. Coward; K. Kunjunni Raja (2015). The Encyclopedia of Indian Philosophies, Volume 5: The Philosophy of the Grammarians. Princeton University Press. tt. 3–11. ISBN 978-1-4008-7270-1.
- ↑ 10.0 10.1 Maas, Philipp A. (2006). Samādhipāda: das erste Kapitel des Pātañjalayogaśāstra zum ersten Mal kritisch ediert (yn Almaeneg). Aachen: Shaker. ISBN 978-3832249878.
- ↑ Dasgupta, Surendranath (1992). A History of Indian Philosophy, Volume 1, p.229 Motilal Banarsidass Publications. ISBN 8120804120
- ↑ Phillips, Stephen H.,(2013). Yoga, Karma, and Rebirth: A Brief History and Philosophy, Columbia University Press. ISBN 0231519478
- ↑ Bryant 2009.
- ↑ Michele Desmarais (2008), Changing Minds: Mind, Consciousness and Identity in Patanjali's Yoga Sutra, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120833364, pages 16-17 with footnotes
- ↑ Desmarais, Michele Marie (2008). Changing Minds : Mind, Consciousness And Identity In Patanjali'S Yoga-Sutra And Cognitive Neuroscience. Motilal Banarsidass. tt. 15–16. ISBN 978-81-208-3336-4., Quote: "The YS is widely acknowledged to be one of the most important texts in the Hindu tradition and is recognized as the essential text for understanding classical Yoga".
- ↑ 16.0 16.1 16.2 16.3 16.4 White 2014, t. xvi. Gwall cyfeirio: Tag
<ref>annilys; mae'r enw "FOOTNOTEWhite2014" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol - ↑ Meulenbeld, G. Jan (1999). History of Indian Medical Literature, vol. I part 1. Groningen: E. Forsten. tt. 141–44. ISBN 978-9069801247.
- ↑ 18.0 18.1 Meulenbeld, G. Jan (1999). History of Indian Medical Literature, vol. I part 1. Groningen: E. Forsten. tt. 143–144, 196. ISBN 978-9069801247.
- ↑ Feuerstein, Georg. "Yoga of the 18 Siddhas by Ganapathy". Traditional Yoga Studies. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-09-23. Cyrchwyd 17 Mawrth 2019.
- ↑ 20.0 20.1 "Invocation to Patanjali". Iyengar Yoga (UK). Cyrchwyd 31 Awst 2019.
- ↑ 21.0 21.1 "Sharath Jois". Kpjayi.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-01-10. Cyrchwyd 31 Awst 2019.