Llyn Clywedog

Llyn Clywedog

Math	cronfa ddŵr
Daearyddiaeth
Sir	Trefeglwys, Llanidloes Allanol
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.4861°N 3.625°W
Rheolir gan	Severn Trent
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Erthygl ar y gronfa ddŵr ym Mhowys yw hon; ceir cronfa o'r un enw yn Sir Ddinbych.

Cronfa ddŵr ar gyfer canoldir lloegr a Birmingham yw Llyn Clywedog a godwyd ym Mhowys rhwng tua 1963 a 1967. Saif ar Afon Clywedog, afon sy'n llifo i mewn i Afon Hafren, ychydig i'r gogledd-orllewin o dref Llanidloes. Agorwyd y gronfa yn 1967.

Crewyd y llyn trwy adeiladu argae ar draws afon Clywedog; mae'r argae yn 72 medr o uchder a 230 medr o hyd. Dechreuwyd ei adeiladu yn 1963, gyda'r bwriad o reoli llif afon Hafren, i osgoi llifogydd yn y gaeaf ac i gadw'r llif rhag mynd yn rhy isel yn yr haf.

Ymhlith y ffermydd a fodwyd roedd: Aber-biga, Gronwen, Eldid, Croes-isaf, Grodir, Coppice-llwyd (Cwm-pwll-llwyd), Llwybr-y-madyn, Ystrad-hynod, Merllyn a Draws-y-nant. Roedd yma olion o'r [[Oes Efydd[[ gan gynnwys safle gladdu a maen hir nodedig.

Bu cryn wrthwynebiad i'r cynllun, gan ei fod yn golygu boddi rhan helaeth o Ddyffryn Clywedog.

Bomio

Dechreuodd ymgyrch fomio Mudiad Amddiffyn Cymru, gyda bom yn argae Clywedog yn 1966. Byddai'r ymgyrch yn parhau am dair blynedd arall, tan iJohn Jenkins, arweinydd Mudiad Amddiffyn Cymru gael ei arestio. Ataliwyd y gwaith o godi'r argae am ddeufis o ganlyniad i'r ffrwydrad.