Frances Willard
| Frances Willard | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 28 Medi 1839  Churchville, Efrog Newydd |
| Bu farw | 17 Chwefror 1898 o y ffliw Dinas Efrog Newydd |
| Dinasyddiaeth |  Unol Daleithiau America |
| Alma mater |
|
| Galwedigaeth | ymgyrchydd dros bleidlais i ferched, ysgrifennwr, temperance worker, darlithydd |
| Cyflogwr |
|
| Adnabyddus am | A Woman of the Century |
| Tad | Josiah Willard |
| Gwobr/au | 'Hall of Fame' Cendlaethol Menywod |
Ffeminist ac addysgwr Americanaidd oedd Frances Willard (28 Medi 1839 - 18 Chwefror 1898) sy'n cael ei hystyried yn nodigedig am ei gwaith fel rhethregwr, diwygiwr dirwest, swffragét ac ymgyrchydd dros bleidlais i ferched.
Daeth Willard yn llywydd cenedlaethol Undeb Dirwestol Cristnogol y Merched (WCTU) ym 1879, a pharhaodd yn llywydd hyd at ei marwolaeth ym 1898. Parhaodd ei dylanwad drwy'r ddegawdau nesaf. Datblygodd Willard y slogan "Do Everything" ar gyfer yr WCTU, gan annog aelodau i gymryd rhan mewn amrywiaeth eang o ddiwygiadau cymdeithasol drwy lobïo, deisebu, pregethu, cyhoeddi ac addysgu. Yn ystod ei hoes, llwyddodd Willard i godi oedran cydsynio mewn nifer o wladwriaethau, yn ogystal â phasio diwygiadau llafur gan gynnwys y diwrnod gwaith wyth awr. Roedd ei gweledigaeth hefyd yn cwmpasu diwygio carchardai, yr elfen wyddonol o ddirwest, sosialaeth Gristnogol, ac ehangu hawliau menywod yn fyd-eang.
Magwraeth[golygu | golygu cod]
Ganed Frances Elizabeth Caroline Willard yn Churchville ger Rochester, Efrog Newydd ar 28 Medi 1839 i Josiah Flint Willard a Mary Thompson Hill Willard. Bu farw yn Ninas Efrog Newydd ac fe'i claddwyd ym Mynwent Rosehill o'r ffliw. Cafodd ei henwi ar ôl y nofelydd Frances Frances (Fanny) Burney, y bardd Americanaidd Frances Osgood, a'i chwaer, Elizabeth Caroline, a fu farw y flwyddyn flaenorol. Roedd ganddi ddau frawd a chwaer arall: ei brawd hŷn, Oliver, a'i chwaer iau, Mary. Roedd ei thad yn ffermwr, naturiaethwr, a deddfwr. Roedd ei mam yn athrawes.[1][2][3][4][5][6]
Ymgyrchydd[golygu | golygu cod]
Yn 1879, gofynnodd fe'i hetholwyd i lywyddiaeth y Woman's Christian Temperance Union (WCTU) genedlaethol. Ar ôl cael ei hethol, cynhaliodd y swydd hyd ei marwolaeth. Roedd ei hymdrechion diflino dros yr achos dirwest yn cynnwys taith siarad mewn cyfarfodydd 50 diwrnod yn 1874, cyfartaledd o 30,000 milltir o deithio y flwyddyn, a chyfartaledd o 400 darlith y flwyddyn am gyfnod o 10 mlynedd, gyda chymorth ei hysgrifenyddes bersonol yn bennaf, Anna Adams Gordon.
Fel llywydd y WCTU, dadleuodd Willard hefyd fros bleidlais merched, yn seiliedig ar "Home Protection" a ddisgrifiodd hi fel "y symudiad… y nod yw'r bleidlais i bob merch dros ugain mlwydd oed er mwyn amddiffyn eu cartrefi rhag y difrod a achoswyd gan traffig cyfreithlon o'r ddiod gref. " Cyfeiriodd "y difrod " at weithredoedd treisgar yn erbyn menywod a gyflawnwyd gan ddynion meddw, a oedd yn gyffredin yn y cartref a'r tu allan iddo. Dadleuodd Willard ei bod yn rhy hawdd i ddynion ddiflannu gyda'u troseddau heb bleidlais menywod. Honnodd fod cyfreithiau naturiol a dwyfol yn galw am gydraddoldeb yn y cartref yn America, gyda'r fam a'r tad yn rhannu arweinyddiaeth. Ehangodd y syniad hwn o'r cartref, gan ddadlau y dylai dynion a merched arwain ochr yn ochr mewn materion fel: addysg, eglwys, a llywodraeth, yn union fel "Mae Duw yn gosod dynion a merched ochr yn ochr drwy gydol ei deyrnas.
Y llenor[golygu | golygu cod]
Ymhlith y gwaith pwysig a nodedig yr ysgrifennodd y mae: A Woman of the Century.
Aelodaeth[golygu | golygu cod]
Bu'n aelod o Undeb Dirwestol Cristnogol y Merched am rai blynyddoedd. [7]
Anrhydeddau[golygu | golygu cod]
- Dros y blynyddoedd, derbyniodd nifer o anrhydeddau, gan gynnwys: 'Hall of Fame' Cendlaethol Menywod (2000)[8] .
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Cyffredinol: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb158041056; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015.
- ↑ Disgrifiwyd yn: https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Frances_Elizabeth_Willard. https://www.bartleby.com/library/bios/index17.html.
- ↑ Rhyw: (yn mul) Ffeil Awdurdodi Rhyngwladol, Dublin, Ohio: OCLC, OCLC 609410106, dynodwr VIAF 32329350, Wikidata Q54919, https://viaf.org/, adalwyd 4 Tachwedd 2018 http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb158041056; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. Anhysbys; Frances Willard (1893), Frances Willard; Mary Livermore, eds. (yn en), A Woman of the Century (1st ed.), Buffalo, Efrog Newydd: Charles Wells Moulton, LCCN ltf96008160, OL13503115M, Wikidata Q24205103
- ↑ Dyddiad geni: http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb158041056; ffeil awdurdod y BnF; dyddiad cyrchiad: 10 Hydref 2015. https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Frances_Elizabeth_Willard.
- ↑ Dyddiad marw: Llyfrgell y Gyngres, OL19454A, Wikidata Q131454, https://loc.gov/, adalwyd 14 Hydref 2019
- ↑ Man geni: https://en.wikisource.org/wiki/Woman_of_the_Century/Frances_Elizabeth_Willard.
- ↑ Anrhydeddau: https://www.womenofthehall.org/inductee/frances-e-willard/.
- ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/frances-e-willard/.